روش تدریس کلاس وارونه یا معکوس (Flipped Classroom / Inverted Classroom) به طور کلی کلاسهای “استاد محور سنتی” را به کلاس های “مدرن یادگیرنده محور” تبدیل کرده تا دانشجو درک مفهومی و عمیق‌تری از مبحث درسی داشته باشند و با استفاده از مباحثات درون گروهی سعی می‌کند از یادگیری گروهی به یادگیری فردی برسد.
اگر در کلاسهای سنتی استاد نقش یک سخنران و آموزگار را داشته است، در این روش باید نقش یک تسهیل کننده و نظم دهنده فرآیند یادگیری را ایفا نماید که سختی کار تعلیم دهنده در روش تدریس وارونه بسیار بیشتر از روش تدریس سنتی است.
بر خلاف کلاس های سنتی آموزش اولیه در خانه با استفاده از ویدیوهای آموزشی آنلاین و همچنین برعکس روش سنتی تکالیف، حل تمرین و رفع اشکال بجای کار در منزل، در کلاس صورت می‌گیرد.
در مهرماه ۱۳۹۷ تجربه پیاده سازی آزمایشی این روش را داشتم که نتایج خوبی در برداشت. گزارش این تجربه به همراه تصاویری از کلاس را در این فایل (PDF) با شما به اشتراک می گذارم.
از مهر ۱۴۰۱ که بعد از همه گیری کرونا، امکان مجدد کلاس های حضوری فراهم شد، این روش را با بکارگیری تجربیات بیشتری در کلاس های کارشناسی پیاده می کنم.
اطلاعات بیشتری در مورد همایش ها، راه کارها، استاندارد ها و … در سایت برنامه جهانی یادگیری وارونه (FLGI) برای علاقمندان وجود دارد.
برخی از مزایای کلاس وارونه
- سرعت یادگیری دانشجویان با هم متفاوت است. در کلاس وارونه سرعت یادگیری توسط فرد برای خودش قابل تنظیم است و می تواند به دفعات مورد نیاز تکرار کند.
- زمان مفید برای یادگیری افراد باهم فرق می کند. دانشجو می تواند زمان هایی که یادگیری بهتری دارد، اقدام به مطالعه محتوای درسی کند.
- یادگیری از همتا (با پرسیدن از دوستان دیگر) در کنار یادگیری از استاد می تواند خیلی مفید باشد.
- اگر کسی غیبت کرد، حداقل محتوای درسی را می تواند به خوبی فرا بگیرد.
- فرصت بیشتری برای حل تمرین در کلاس فراهم می شود.
توصیه هایی برای استفاده بهتر در کلاسهای وارونه
- ویدئوی محتوای درس را در طول هفته حداقل دوبار در دو روز مختلف ببینید.
- گوش دادن به درس جدید باید مانند کلاس در محیطی آرام، ترجیحاً با لپ تاپ و همراه با یادداشت کردن نکات مهم باشد.
- با گوشی و حین انجام کارهای دیگر، از گوش دادن به درس خودداری نمایید. یادگیری محتوای درسی مانند گوش دادن به سخنرانی نیست.
- مانند کلاس حضوری، از ویدئو نکته برداری کنید که راحت تر به آن رجوع و مرور نمایید.
- بعد از فراگیری درس، تکالیف را انجام دهید و ایرادات خود را با کمک دوستان و منابع دیگر برطرف کنید.
- منابع دیگر از جمله کتاب معرفی شده را حتماً مرور کنید. برخی تصاویر و نکات تکمیلی در کتاب هست که در محتوای تدریس نیامده است.
- دیدن ویدئوهای درسی و فهم مطالب آن به تنهایی موجب توانمندی در حل مسأله نمی شود. باید خود را در معرض حل مسأله قرار دهید. برای این منظور در مرور مثالهای کتاب، ابتدا راه حل را نگاه نکنید. همچنین برای حل تمرینات تکالیف وقت کافی برای فکر کردن صرف کنید.
- تحویل به موقع تکالیف اهمیت دارد.
سلام با سپاس از زحمات شما
همزمان با کلاس شما این روش را برای کلاس های دانشجویان خودم پیاده کردم که بسیار استقبال شد. نکته قابل توجه این بود که خودم مجبور شدم مطالب بیشتری مطالعه کنم تا آمادگی بیشتری داشته باشم. ممنون
با سلام و احترام
بنده کاملا با این روش موافقم و به شخصه در دو محیط کار متفاوت آن را تجربه کردم. در نوع سنتی وظایف کاملا دیکته شده و توضیحات به ندرت قانع کننده بود و فرصت یادگیری صحیح و ابتکار عمل را از کارمند آن مجموعه می‌گرفت. اما در نوع مدرن کار گروهی نه تنها با ایجاد جو دوستانه باعث یادگیری بهتر می‌شد، بلکه فرصت به اشتراک گذاشتن ایده ها و ابداعات افراد را فراهم نموده و به پیشرفت مجموعه کمک شایانی می نمود.
من هم به عنوان دانشجو در چنین کلاسی شرکت داشته ام و در بحث یادگیری، نتایج بسیار قابل قبولی کسب کردم.
با سلام و عرض ادب
بسیار روش جالب و تاثیر گذاری به نظر میرسد.
از نظر بنده زمانی که محیطی ایجاد شود که دانشجو در آن بتواند بدون استرس از قضاوت شدن در مورد بهره ی هوشی یا موارد بخصوص دیگر، در کلاس اظهار نظر کند و با افراد دیگر در کلاس مشورت سازنده داشته باشد بسیار در روند یادگیری وی تاثیر گذار خواهد بود.
مورد بعدی که به آن اشاره کردید؛ مبحث حل تمرین در داخل کلاس و با حضور استاد است که بسیار روش خوبی برای جا افتادن مطالب در ذهن دانشجو است. به عقیده‌ی بنده قسمت عمده‌ی یادگیری باید درون کلاس رخ دهد و قسمت تثبیت مطالب مربوط به تلاش دانشجو در منزل است.
با سلام و عرض ادب
زمانی که دانشجو یا دانش آموز خود در مقام مدرس قرار گیرد انگیزه ای می‌شود که بهترین خود را به نمایش بگذارد و بالطبع یادگیری عمیق تری را تجربه می‌کند. از طرفی حل تکالیف در کلاس و تحت نظارت استاد پروسه ی یادگیری را تکمیل می نماید.
با عرض سلام و احترام
از این روش می شود برای برگزاری کلاسهای تربیت بدنی مدارس یا دانشگاه هم استفاده کرد بسیار کلاس جذاب و فعال می شود، بدین صورت که معلم مبحثی که قصد آموزش آن را دارد (مثلا پنجه والیبال) به صورت کلی به دانش آموزان می گوید و از آنها می خواهد با آزمایش و خطا خودشان در گروهایشان متوجه شوند که چگونه این موردی که معلم از آنها خواسته است اجرا می شود (مثلا چگونه به توپ ضربه بزنند که به صورت قوس دار ارسال شود) در اینجا هم معلم نقش تسهیل کننده دارد.
با سلام و احترام
همانطور که در دیدگاه سیستم های پویا عنوان شده است، یادگیرنده یک جستجوگر فعال اطلاعات است و سیستم های پویا از یادگیری اکتشافی حمایت می‌کند.
به نظر میرسد یادگیری وارونه نیز نوعی یادگیری اکتشافی و فعال است. لذا با روش های بسیار متفاوت، زمان بیشتری را می توان در کلاس برای مهارت های تفکر در مرتبه بالاتر گذاشت؛ همانند یافتن مسئله ها و درگیری دانشجو در حل مسئله به شکل فعال.
به این ترتیب امید است دانشجو بهتر از عهده مسائل سخت بر آید.
با سلام و وقت بخیر خدمت استاد گرامی؛
از نظر بنده در زمان آغاز پاندمی کرونا اصلا تصور نمی شد که آموزش در بستر های الکترونیکی و خارج از محیط کلاس فیزیکی تا این اندازه موثر واقع شود.
تحصیل به این شیوه با اینکه ابتدا متفاوت و کمی سخت بود برای بنده بسیار مفید بود و باعث توجه بیشتر من به جزئیات و افزایش دقت شد.
به گونه ای که حتی پس از اینکه کلاس های حضوری مجددا شروع شد،چارچوب ذهنی من بر اساس رویه قبلی بود.
البته هرگز نمیتوان منکر زیبا بودن حس حضور فیزیکی در محیط کلاس شد .شرکت در مباحث و پرسش و پاسخ قطعا همیشه جایگاه مهمی در یادگیری دارد.
بنابراین استفاده از روش تدریس وارونه که طبق برداشت بنده،ترکیب مزایای تدریس صرفا آنلاین و کلاس های سنتی است می تواند بسیار جذاب و تاثیر گذار باشد.
با تشکر از مطالب مفیدی که در اختیار ما قرار دادید.
سلام و تشکر
این تجربه را ما از قبل از کرونا شروع کردیم، زمانی که هنوز آموزش آنلاین متداول نبود. با توجه به نوع کلاس، دانشجویان استقبال کردند. البته برای کلاس های عملی مفید نیست و بهتر است ترکیبی استفاده شود.
با سلام و احترام
ممنون از شما برای به کارگیری روش های نوین یادگیری و اشتراک گذاری آن
به نظر من پیش خوانی مطالب قبل از تدریس موجب می شود که تمرکز فراگیر حین تدریس بسط داده شده توسط استاد بیشتر شود به دو دلیل: به سوال های استاد حین کلاس پاسخ دهد و به دلیل بازخورد های مثبت، حس مفیدی از شرکت در کلاس داشته باشد و نیز به این دلیل که به سوال هایی که در حین پیش خوانی برایش ایجاد شده پاسخ داده شود.
ولی از طرفی همین سوال های حل نشده ممکن است که موجب تضعیف روحیه دانشجو شود و به دلیل عدم توانایی پاسخگویی سوالات کوییز او را از خویش دلسرد کند که به نظر من این موضوع با ایجاد این روش تدریس در مقاطع پایین تر و عادت دادن و تفهیم هدف این روش برای ایشان، موجب تلاش همگانی برای از بین بردن محدودیت های ذکر شده در منابع محدود و … شود.