تحصیلات تکمیلی یا تحصیلات عالی

در فضای دانشگاهی متداول است که به مقاطع بالاتر از کارشناسی، لفظ تحصیلات تکمیلی اطلاق شود. این در حالیست که معادل انگلیسی آن Higher Education یا تحصیلات عالی است. به نظر من عبارت دوم بهتر است. زیرا هیچ مقطعی به خودی خود ناقص نیست که ما بخواهیم در مقطع دیگری آنرا تکمیل کنیم. البته طلب دانش و کشف مجهولات تا ابد ادامه دارد و ربطی به مقاطع تحصیلی ندارد.
شاید رفع نقایص تدریس و تحصیل در هر مقطع را به مقطع دیگر حواله می دهیم و به همین دلیل از لفظ تکمیلی استفاده می کنیم! این دیدگاه به مدرک گرایی نیز دامن می زند. چراکه در این نگاه، هر مقطع نسبت به مقطع بالاتر خود، ناقص است. حال آنکه هر مقطع دانشگاهی کارکرد خاص خود را دارد. جالب اینکه قدیم عبارت صحیح کاربرد داشته و می گفتند تحصیلات عالیه. البته ه تأنیث در فارسی توصیه نمی شود. بنابراین همان تحصیلات عالی یا آموزش عالی به نظر صحیح است.

در این رابطه شما را به دیدن لایو اینستاگرامی دعوت می کنم که در تاریخ ۱۶ شهریور ۱۴۰۰ ارائه کردم، با عنوان “جایگاه تحصیلات عالی در اشتغال فارغ التحصیلان“.

علاقمندان برای مطالعه خلاصه تاریخچه آموزش عالی در ایران می توانند به صفحه ۲۵ اندر احوالات تابش از خبرنامه شماره انجمن فارغ التحصیلان شریف مراجعه نمایند. نوشته های دکتر منصوری هم در این زمینه بسیار راه‌گشا هستند.

39 دیدگاه در “تحصیلات تکمیلی یا تحصیلات عالی

  1. با سلام و تشکر از متن خوب شما. علت وجود ه تانیث بعد از عالی, به دلیل جمع مونث بودن تحصیلات بوده است. مگر این که گفته شود تحصیل عالی یا تحصیلهای عالی.

    1. متشکرم. نکته ظریفی بود. شاید در فارسی تطابق جنسیت کلمات مهم نباشد. مطمئن نیستم. اما به هر حال امیدوارم منظور را رسانده باشم.

    2. باسلام و احترام
      دیدگاه شما کاملاً درست است اما به اعتقاد من متأسفانه سیستم آموزشی کشور در مقطع کارشناسی گاهی به گونه ای ناقص عمل می‌کند که دیدگاه “تحصیلات تکمیلی” بیراه هم نیست!

  2. در مجموع دیدگاه جالب و مورد توجهی داشتید.ممنون جناب دکتر.
    اما به نظر من کسایی که دنبال ادامه تحصیل حتی به قصد تکمیل تحصیلاتشان هستند(بدون در نظر گرفتن درستی یا نادرستی این دیدگاهشون) جزو آدمهایی که خواهان مدرک باشن محسوب نمی شن.چون واقعا به نیت افزایش اطلاعات خودشون وارد این حیطه شدن نه صرفا “مدرک گرایی”.

  3. با سلام، بحث خیلی جالبی رو مطرح کردید. با نظر شما در این زمینه کاملا موافقم که هر سطحی از مقاطع تحصیلی در جایگاه خودش ناقص نیست و استفاده از لفظ تکمیلی گمراه کننده است، اما دقیقا به همین علت، من به شخصه با کلمه عالیه هم نتونستم کنار بیام. چون این کلمه هم یک درجه بندی دیگه ای رو در ذهن ایجاد می کنه، ناخودآگاه خوب، بد و متوسط هم در ذهن تداعی میشه. اگر به مقاطع تحصیلی بالاتر، عالیه گفته شود، یعنی مقاطع پایین تر بد یا مثلا متوسط هستند؟

    1. با سلام
      متشکرم. از آنجا که از نظر زمانی، مقاطع بالاتر بعد از مقاطع قبلی تحصیل می شوند، خود بخود هر کلمه ای بکار ببریم، ممکن است این قیاس در ذهن شکل بگیرد که مقاطع بعدی والا تر از مقاطع قبلی هستند. اگر واژه دیگری پیشنهاد دارید بفرمایید. فعلاً از روی ناچاری تحصیلات عالی بهتر از تحصیلات تکمیلی به نظر می رسد.

  4. با سلام
    به شخصه با نظر شما موافقم در هر مقطعی می توان اطلاعات رو افزایش داد با استفاده از مقاله و کتاب و کارگاه و نمیتوان اون مقطع رو ناقص دونست ولی به نظر من higher education هم نوعی مدرک گرایی هست ولی مدرک گرایی هم دلیل به این نیست که افزایش اطلاعات مهم نباشند و افرادی که در مقاطع دیگر ادامه می دهند به طور حتم هم مدرک رو افزایش اطلاعات رو مهم می دونند.

  5. با سلام
    دیدگاه درج شده در رابطه با تحصیلات تکمیلی واقعا قابل تامل است و بهتر است بعضی از واژه ها و اصطلاحات (مانند توانبخشی ،… ) به کار گرفته شده و مصطلح در فرهنگ و مخصوصا مجامع آموزشی بیشتر مورد بررسی قرار بگیرند و این میسر نمی شود مگر به دست خود افرادی که به نوعی دخیل در امور آموزشی و فرهنگی می باشند و از اینکه شما این باب را در این زمینه ایجاد کردید کمال تشکر را دارم. در این خصوص دلایلی که شما برای واژه تکمیلی به کار بردید در مورد “عالی ” هم می تواند مصداق داشته باشد . در مجموع چون این دوره شاید تخصص پیدا کردن در مهارت و رشته خاص هست ، اصطلاح “تحصیلات تخصصی “هم شاید درخور توجه باشد .

  6. با سلام و تشکر از مطالب آموزنده شما، هر یک از مقاطع تحصیلی اهمیت و جایگاه خود را دارند و فارغ التحصیلان در مقاطع مختلف باید در کنار هم برای رفع مشکلات گام بردارند و نباید تصور شود که داشتن مدرک در مقاطع تحصیلی بعدی دلیل امتیاز و برتری محسوب می شود. شاید چنین طرز تفکری باعث تمایل زیاد افراد برای ادامه تحصیل در مقاطع بعدی و مدرک گرایی شده باشد و در بسیاری موارد این افراد دلیل و انگیزه ادامه تحصیل را نمی دانند و بیشتر از این ستون به آن ستون می پرند. یک تیم کاری و حرفه ای زمانی موفق است که مدیریت خوب و تعامل درستی در ارتباط میان فارغ التحصیلان مقاطع مختلف وجود داشته باشد.

  7. با سلام و احترام خدمت استاد گرامی و همکاران عزیز
    مدرک گرایی در جامعه ی ایران دلایل متعددی دارد که ریشه در فرهنگ ما پیدا کرده. این مسئله نباید ما را به اشتباه بیاندازد که درست کردن عنوان تحصیلات تکمیلی می تواند این مشکل را حل کند، البته این موضوع جایگاه خودش را نیز دارد. مهم اینجاست که هر شخصی در هر موقعیتی برای اعتلای جامعه تلاش کند و وظایف خود را به خوبی انجام دهد.
    البته به نظر بنده جایگزین برای عناوین ذکر شده می تواند “تحصیلات یا مقاطع پژوهش محور” نیز باشد. تشکر

    1. با سلام و احترام
      اینجانب با نظر جنابعالی تا حد زیادی موافقم. به نظر می رسد مدرک گرایی یکی از اشتباهات برنامه نظام آموزشی بوده است که به دانشجویان نیز منتقل شده است. مادامی که مدرک بالاتر به معنای قدرت بیشتر و ملاک برتری فرد بر دیگران باشد، تمایل به مدرک گرایی روز به روز افزایش خواهد یافت. شایان ذکر است انسان ذاتاً موجودی زیاده خواه بوده و همواره تمایل دارد نسبت به همنوعان خود در زمینه های مختلف برتری داشته باشد. با مطالعه دوران های مختلف تمدن بشری به این نتیجه می رسیم که در هر دورانی از تاریخ زمین، انسان ها ابزارها و یا معیار مختلفی مانند پول،قدرت نظامی، دین و… رابه عنوان ملاک های برتری خود بر دیگران انتخاب کرده اند.
      فردی که ادامه تحصیل می دهد دلیلش مدرک گرایی صرف نبوده بلکه تمایل به آموزش نیز داشته است (هرچند همیشه استثنا وجود دارد). اما استاد این که فرمودید دانشجو خودش ادامه دهد و به پژوهشکده ها مراجعه کند ایا واقعاً شدنی است؟ کم کم چنین فردی سرخورده می شود چون بیشتر نیرویش در راستای کار افراد با مدارک بالاتر به کار گرفته می شود و در نهایت اکثراً پروژه ها به نام فرد دکترا تمام می شود و از دانشجو به عنوان همکار طرح یاد می شود (البته اگر بشود). و تغییر فرهنگ مدرک گرایی باید از سیستم آموزشی ما شروع شود و کریکولوم های درسی تغییر کنند و از دیدگاه من کاربرد واژه تحصیلات تخصصی و یا پژوهش محور واژه بجای تحصیلات عالی و یا تکمیلی مناسبتر هستند.

  8. با درود و سپاس از استاد گرامی
    در آغاز لازم میدونم که پیشنهاد بدم (تا جایی که شدنیست)تلاش کنیم واژگان زیبای فارسی رو در زبان سازمانی و اداری بکار ببریم، تا شاید با گذشت زمان بتونیم از پراکندگی نام ها و مفاهیم پیشگیری کنیم. درباره گفتمان این صفحه، نظرم به تحصیلات تکمیلی مانند استاد و بیشتر دوستان هستش. درباره واژه تحصیلات عالی هم شاید ذهن به سوی master و bachelor بره که اونها هم نشان از دو سطح متفاوت دارند. اما واژه تحصیلات یا آموزش پژوهشی (پژوهش محور) همون طور که جناب دهقانی زاده هم فرمودن شاید زیباتر از هر گزینه ای باشه(اگر در این سطوح بدنبال کاری نو هستیم) و البته بکار بردن این عنوان نیاز هست که در عمل هم ما تغییر درونی و بیرونی آموزش در این مقاطع رو ببینیم وگرنه همچنان اسیر واژه ها خواهیم موند.

    1. با سلام و احترام
      بحث بسیار جالبی رو مطرح کردید. من هم موافقم که تحصیلات عالی نام بهتری از تحصیلات تکمیلی است چراکه این نام وجود نقص در دوره های پیشین را از بین می برد اما متاسفانه همچنان بار معنایی برتر بودن نسبت به سایر دوره هارا با خود به همراه دارد و برای افراد مدرک گرا می تواند وسیله ای برای سودجویی قرارگیرد. پیدا کردن بهترین نام بسیار سخت است و جای تفکر بسیار دارد. اما باید پذیرفت که هرنامی برای آن بگذاریم به نوعی برتری نسبت که دوره قبل را داراست.

  9. با عرض سلام و ادب خدمت استاد گرامی
    در ابتدا جا دارد از وب سایت و مطالب نو و قابل تأملی که در آن مطرح می شود سپاسگذاری کنم چرا که علم از تأمل در به ظاهر بدیهی تری و محسوس ترین مسایل ایجاد می شود که برای بشر جز یکنواخت زندگی شده است و چه بسا تفکرات عمیق این چنینی که به فلسفه و ذات یک مفهوم بر می گردد امروزه در دنیای مدرن کمرنگ شده است. البته نه در این نوشته که در سایر بخش های وبسایت هم شیوه تفکری اینچنین کاملاً مشهود است. اما در مورد بحث تحصیلات تکمیلی، هر چند بکارگیری واژه های فارسی امری مقبول تر می باشد ولی من هم معتقد هستم این واژه شاید در جامعه امروز ما به مدرک گرایی دامن نخواهد زد چون مشکلات ریشه ایی در مورد آن مطرح می شود از طرفی به قول سقراط ” آن کس که بداند که نداند از همه داناتر است” و اگر سیستم آموزشی موجود ما را به نادانسته هایمان و تفکر در آن مسیر بکشاند تحصیلات تکمیلی معنای خود را پیدا خواهد کرد. چون هر مقطع تحصیلی باید علم را در این مسیر بکشاند تا به مرحله دکتری (البته بطور ایده آل) برساند که در آن بتوانیم به فلسفه علم مربوط (در صورت امکان) دست یابیم. اما با این تفاسیر واژه تحصیلات عالی هم جای تأمل دارد.

  10. با سپاس از شما استاد گرامی جهت توجه به بار معنایی کلمات و ریز بینی، علی رغم تأثیرگذاری نکته ای که فرمودید، عوامل متعدد دیگری در شکل گیری ذهنیت پیرامون ارجحیت پنداشتن مقاطع بالاتر و عدم توجه به اهمیت هر مقطع وجود داشته، که بیشتر عوامل بیرون فردی و اجتماعی بوده و مسیر تفکری افراد را تحت تاثیر قرار می دهد. آنچه ممکن است مانع تأثیرپذیری افراد شود افزایش آگاهی افراد در زمان مناسب خصوصاً مقطع کارشناسی باشد تا مسیر خود رابر اساس تفکر و تصمیم مناسب خود پیش برند و تحت تاثیر شرایط محیطی تصمیم گیری نکنند.

    1. با عرض سلام و احترام خدمت استاد گرامی
      خیلی ممنون از مطالب آموزندتون.
      مدرک گرایی به نظر می رسد که بیشتر به مفاهیمی (دیدی که فرد نسبت به تحصیل دارد) که از تحصیلات در مقاطع بالاتر در ذهن افراد وجود دارد برمی گردد. و شاید تأمل در واژه تحصیلات تکمیلی منجر به تغییر این تفکر نباشد اما مطمئناً تغییر واژه می تواند تغییر در معنا و مفهوم مقاطع را بهمراه داشته باشد، و در واقع دیدگاه فرد نسبت به مقاطع مختلف تحصیلی است که اهمیت دارد. و بهمراه تغییر در واژه باید تغییر دیدگاه ایجاد کرد.
      چه بسا با توجه به ماهیت هر مقطع تحصیلی مقاطع بالاتر به تکمیل تر شدن علم کمک می کند. اما در مورد خود فرد؛ اگر با اهدافی که در هر مقطع و روند هر مقطع انجام می گیرد باشد تحصیلات عالی می تواند واژه مناسبی باشد.

  11. با سلام با تشکر از شما به خاطر ارائه ی این مطالب مفید و به چالش کشیدن ذهن ها.
    به نظر من به کار بردن واژه ی ” تحصیلات عالی” یا همان واژه ی ” Higher education” نیز به این معنی است که ما این مقاطع رو نسبت به مقطع قبلی بالاتر و عالی می دانیم. البته جایگزین خوبی برای واژه ی ” تحصیلات تکمیلی” است ولی نمی تواند کامل این موضوع را القا کند که مقطع تکمیل کننده ی مقطع قبلی نیست.

  12. با سلام و احترام
    بنده هم با نظر شما موافقم و اعتقاد دارم استفاده از لفظ تحصیلات تکمیلی باعث ایجاد ذهنیت نادرست و گمراهی دانشجویان می‌شود. البته فکر میکنم مهمتر از آن، مسئله ادامه تحصیل ریشه در جامعه مد گرا و به نوعی مقایسه گر دارد که از قدیم الایام با فرهنگ ما عجین شده و نه تنها در بین عموم مردم بلکه در بین کارفرما ها و مدیران نیز رواج یافته و به اصلی مهم در زمینه کاریابی و اشتغال تبدیل شده. نکته ناراحت کننده آنجاست که وقتی تعداد افراد تحصیل کرده افزایش یافت و به قولی فارغ التحصیل شدن در آن مقطع مشخص از “مد” افتاد، انتظارات از آنچه که هست فراتر خواهد رفت و این خود بر آتش مدرک گرایی خواهد دمید.

    1. با سلام و احترام
      به نظرم عبارت “تحصیلات عالی” نسبت به “تحصیلات تکمیلی” عبارت صحیح تری است ولی همچنان نقایصی در بیان دقیق این مقاطع دارد و همچنان می‌تواند عبارت وسوسه کننده ای برای افراد مدرک گرا باشد.

  13. با سلام و عرض ادب
    اگر مدنظر ما جامعه ایده آل باشد، خوب به نظر من استفاده از کلمه‌ی تحصیلات عالی اصلح است ولی اتفاقاً در جامعه‌ی کنونی ما که همه چیز در گرو لفظ مدرک است از استخدام در قسمتهای دولتی گرفته تا کار خصوصی و ازدواج و حتی احترام بیشتر به شخص به سبب مدرک در سطوح بالاتر لذا کلمه‌ی تکمیلی می‌تواند قرابت معنایی بیشتری در جامعه کنونی ما داشته باشد. غافل از اینکه تحصیلات در هر سطحی مورد نیاز جامعه و برای رفع مشکلات مردم است و این هدف علم ‌است، حتی در جامعه ما این هدف والا فراموش شده و فقط برای فخرفروشی یا سایر علل دون پایه دنبال می‌شود، وگرنه بسیاری از مهندسین و دکترها زیرخروارها گل با صد پله عناوین و افتخارات برتر آرمیده اند.

  14. با سلام و عرض احترام
    با توجه به خصیصه ی کمال گرایی در اکثریت انسان ها، ایده ی تحصیلات عالی یا آموزش عالی، همانطور که ذکر نمودید درست ترین شیوه ی نام گذاری برای مقاطع بالا تر از کارشناسی به نظر می‌رسد. اینکه فرد تصمیم به ادامه ی تحصیل در مقاطع بالاتر بگیرد تا حدود زیادی به همین خصیصه مربوط می‌شود و مدرک گرایی نیز از بطن کمال گرایی بوجود می آید اما باید استثنا ها و موارد دیگری که هدفی جز کسب مدرک وجود دارد؛ مانند ارتقا سطح علمی خود، ارتقا درآمد و غیره را در نظر گرفت که شاید تنها راه فرد برای رسیدن به اهدافی که در سر دارد باشد.

  15. با سلام
    عنوان «تحصیلات عالی» کمتر از عبارت «تحصیلات تکمیلی» القای تکمیل شدن تحصیلات را دارد اما این حالت در این عبارت نیز بکلی رفع نشده! برای نیل به این هدف شاید عبارت «postgraduate» که در خارج از کشور نیز استفاده می‌شود مناسب‌تر باشد اما ترجمه آن نامأنوس خواهد شد.
    البته یادگیری و افزایش مهارت‌هایی که به کار بالینی مربوط باشد حداقل در کشور ما در لیست دروس کارشناسی ارشد گنجانده شده و درعمل درکنار آموزش مهارت‌های پژوهشی، برخی مهارت‌های بالینی پیشرفته‌تر نیز در این دوره گنجانده شده است، که شاید بعلت نقص و محدودیت آموزش کارشناسی است یا در صورتی که در کشورهای پیشرفته‌تر اینطور نباشد (که در این مورد اطلاع دقیقی ندارم) شاید عبارت تحصیلات تکمیلی لااقل درمورد برخی واحدهای دوره کارشناسی ارشد چندان هم بی‌معنی نیست.

  16. سلام

    در ابتدا به معنی کلمه ” تکمیل ” توجه کنیم که به معنای (اضافه، الحاق، ضمیمه) است. با این مضمون، اصطلاح رایج ” تحصیلات تکمیلی” با مسمی بوده و ایرادی بر آن نیست. به زعم من، دوره کارشناسی، قابلیت بهره برداری اجتماعی و اقتصادی مطلوب را دارد، و اکنون ما دور هم گرد آمده ایم که علم جدیدتری را اضافه بکنیم بر علم دوره کارشناسی، چون دنیا با ” نو شدن “، زیباست.
    کارشناسان آینده از علم قدیم، راهگشای جامعه نخواهند شد.

    همیشه خوب باشید.

  17. با سلام و کمال احترام
    در خصوص تحصیلات تکمیلی و تحصیلات عالی احتمالا تفاوتی وجود دارد. تحصیلات عالی، که در برخی کشورها به نام post-secondary education یا tertiary education نیز شناخته می شود، (از نظر بانک جهانی و یونسکو) به کلیه آموزش های بعد از دوره متوسطه، اعم از دانشگاه های دولتی و خصوصی، کالج ها، موسسات آموزش فنی و مدارس فنی حرفه ای اشاره دارد. بنابراین حداقل در زمان حال، به تمام مقاطع تحصیلی دانشگاهی (کاردانی-کارشناسی-ارشد-دکتری) که بدنبال آنها مدرک دانشگاهی دریافت می شود، تحصیلات عالی (Higher Education) گفته می شود. بنظر می رسد نظام و ساسیت آموزشی دانشگاهها این حالت را ایجاد کرده است که خود تحصیلات عالی دسته بندی شوند. حداقل در ایران مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری نسبت به مقطع کارشناسی (که حالت کاربردی رشته را به دانشجو منتقل می کند) پژوهش محور هستند و احتمالا به این علت است که مقاطع بالاتر از کارشناسی را تحصیلات تکمیلی می گویند و به عبارتی، پژوهش را بعنوان بُعد تکمیل کننده می دانند. اینکه آیا واقعا نیاز است که گروهی از مقاطع تحصیلات عالی مجددا دسته بندی شوند و به انها تحصیلات تکمیلی گفته شود، خود مسئله ای دیگر است! اما بقول شما حداقل واژه تکمیلی در عبارت تحصیلات تکمیلی می تواند به غلظ، بیانگر ناقص بودن مقطع قبلی باشد و حتی به مدرک گرایی نیز دامن بزند و برای جلوگیری از آن و رساندن مفهومی مناسبتر از این دوره ها، واژه دیگری نیاز است. مثل واژه های مشابهی که در نوشته آقای آرین شمیلی گفته شده: دوره پژوهش محور، آموزش پژوهشی، تحصیلات پژوهشی و… (و در پیرو نوشته خانم ثریا قرباغی، قطع به یقین تغییر واژه به واژه ای با معنی متفاوت، سبب تغییر در مفهوم می شود و احتمالا بر ذهن و نگرش افراد اثر متفاوتی نسبت به قبل خواهد داشت).

  18. سلام

    یکی از دلایلی که موجب شد تا انسان برای موارد مختلف، اسمی رو انتخاب کند، رهایی از ترس هاش بود چون ناشناخته ها همیشه ترسناک بودند. انتخاب یک اسم که بتواند تمامی جنبه ها را پوشش دهد به توانمندی های زبان شناختی بازمی‌گردد که متاسفانه زبان فارسی در بازگرداندن عبارت غیر فارسی در بیشتر مواقع ضعیف عمل کرده است، شاید یکی از دلایلش تلاش برای جایگزینی یک کلمه غیر فارسی با تنها یک کلمه فارسی باشد که در بیشتر مواقع با شکست مواجه شده است. اگر از این منظر به مقاطع ارشد و دکتری نگاه کنیم که در پی از بین بردن مرزهای بین رشته ایست، در پی کامل کردن پازل علمی، در پی کامل کردن ظرف ذهنی برای بروندادهای مفید و یا حتی در پی تکمیل کردن دید فرد نسبت به جهان اطراف باشد، می توان تا حدودی به صحت کلمه تحصیلات تکمیلی رسید اما اگر از این منظر که این مقاطع در پی بالا بردن سطح علمی، فردی، اجتماعی و فرهنگی است می توان به تحصیلات عالی رسید.
    به طور کلی مقاطعی چون ارشد و دکتری در پی مفاهیم کاربردهایی هستند که در مقطع کارشناسی گذارنده شده است. از این رو این مقطع به جای اینکه به سمت بالا باشد به سمت عمق و ریشه های یک رشته تحصیلی است و به سمت نمایاندن ساختارهایی است که در کنار هم قرار گرفته اند تا ماحصل آن به عنوان یک حرفه آموزش داده شود.
    در هر صورت هر کدام دارای نقایصی است که دیگری فاقد آن است.

  19. با عرض سلام و ادب خدمت استاد گرامی
    به نظر من عبارت تحصیلات عالی عبارت بهتری نسبت به تحصیلات تکمیلی است ولی همچنان عبارتی وسوسه کننده برای برخی افراد مانند افراد کمال طلب است که نتیجه آن مدرک گرایی در این افراد خواهد بود.

  20. با سلام
    واژه “تکمیلی”، همانطور که استاد محترم اشاره کردند، این شائبه را ایجاد می کند که یک پیوستگی ناگزیر میان مقاطع تحصیلی وجود دارد و تحصیلات در مقاطع مختلف در خلال همدیگر معنا پیدا می‌کنند. شاید بهتر باشد یک رتبه بندی برای نام گذاری تحصیلات دانشگاهی در نظر گرفته شود تا هر مقطع تحصیلی با نامی مشخص که نماینگر رتبه ی مربوط با آن مقطع است معرفی شود.

  21. با سلام
    دقیقاً تحصیلات عالی درست و با معناست. در غیر این صورت باید گفت در زمانیکه برای تعدادی از رشته ها تحصیل در مقطع دکترا هنوز امکان‌پذیر نبوده، افراد تحصیل کرده در رشته اطلاعات ناقص دارند، که این طور نیست. پس در واقع عنوان تحصیلات تکمیلی، به خودی خود مراحل قبلی رو نقض کرده و ناکامل جلوه می‌دهد.

  22. با عرض سلام خدمت استاد گرامی
    متاسفانه چون مدرک گرایی بین ما ایرانیها گسترش پیدا کرده، هر دو واژه “تکمیلی” و “عالی” مفهوم برتر بودن مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری نسبت به لیسانس را تداعی می‌کند، اما تحصیلات عالی مناسب تر به نظر می رسد.

  23. با عرض سلام و احترام خدمت استاد گرامی
    من هم با واژه تحصیلات عالی موافقم اما بازهم به شرط آنکه کلمات را بتوانیم به خوبی معنا کنیم و آن را در فرهنگ نیز پایه گذاری کنیم. برای مثال اگر جامعه ما بداند و آگاه باشد که مقطع کارشناسی برای کسب دانش و تجربه کافی است تا حدی که فرد می‌تواند با هدف اجرائی و اشتغال در این مقطع به کمال برسد، بنابراین واژه عالی برای این مقطع کاملا کاربردی خواهد بود. از طرف دیگر (در نظرشخصی من با توجه به تعاریف سطحی عبارت ها) و به طور خلاصه بداند که مقطع ارشد برای توسعه دانش از طریق پژوهش های کارآمد و تغییر نقش آفرینی فرد در جامعه خواهد بود و همینطور در مقاطع بدی لازمه اصلی شاید تعقل در علوم و تفکر باشد. در این صورت ممکن است مفهوم کلمه تحصیلات عالی برای هر مقطع قابل لمس تر باشد و افراد با توجه به علاقه مندی و هدف کاری دست به انتخاب برای تحصیل در مقاطع مختلف بزنند.

  24. سلام و احترام
    دیدگاه جالب و قابل تفکری مطرح شده و ازین بابت قابل قدردانی هست.
    اخیرا متن جالبی از روح الله فردوسی در جامعه خبری تحلیلی الف می خواندم با این عنوان : «تحصیلات تکمیلی یا تحصیلات تحمیلی؟!»
    در جهان توسعه یافته، که با برنامه ی قبلی، پذیرش دانشجو صورت می گیرد، افراد برای کسب مهارت در سطح اجرایی به مدرک کارشناسی اکتفا کرده و فقط به مقاصد پژوهش و آموزش وارد مقطع کارشناسی ارشد می شوند. در کشور ما به دلیل عدم آموزش بالینی و اجرایی صحیح در مقطع کارشناسی، افراد غالبا پس از فارغ شدن از مقطع مذکور فاقد توانایی شاخص برای کار اجرایی هستند لذا به جهت کسب تجربه و امکان ورود به بازار کار، اقدام به پذیرش در مقاطع بالاتر می کنند.غافل از آنکه پایه و اصول علم مورد نظر در مقاطع بعدی آموزش داده نخواهد شد. پس شاید بتوان یکی از ریشه های مدرک گرایی را اینگونه بیان کرد که کارفرمایان بین انتخاب دو فرد: یکی کارشناس و فاقد توانایی اجرایی و دیگری کارشناس ارشد و فاقد توانایی اجرایی، فرد کارشناس ارشد را انتخاب می کنند. حال عقل عمومی به جای اصلاح ساختار و پرورش کارشناسانی با توانایی اجرایی خوب، بر روی ادامه ی تحصیل تاکید می کند تا از این سیل عظیم بیکاری نجات یابند.

  25. اما سوالی که ذهن من رو مشغول کرده این هست آیا «نحوه ی انجام تحقیق بنیادی» که در مقاطع کارشناسی ارشد آموزش داده می شود، به معنی تکمیل علم مورد نظر نیست؟ و از طرفی آیا واژه ی «تحصیلات عالی» موجب رتبه بندی مشابه نمی شود؟
    پیشنهاد: برای معادل سازی شاید بتوان به واژه های «تحصیلات تخصصی» و «تحصیلات فوق تخصصی» نیز فکر کرد…

  26. با سلام
    به نظر من این تقسیم بندی ها بر اساس سیستم های آموزشی چند سطحی است که منجر به تلاش افراد بر ای گرفتن مدرک در مدارج متفاوت می شود. در رابطه با تکمیلی یا عالی نامیدن مدارج بالاتر هر سطح از تحصیل خود یک نوع تحصیل عالی محسوب می شود که فرد برای انجام اموری مختص آن سطح آماده می شود، لذا از دیدگاه من لیسانس نیز خود یک مقطع تحصیل عالی متناسب با شرایط انجام کاری مختص خود محسوب می شود.
    می توان بدین گونه دسته بندی کرد که تحصیلات عالی مقطع لیسانس، تحصیلات عالی مقطع فوق لیسانس و … که تحصیل در یک مقطع لزوما برای تکمیل تحصیل در مقطع قبلی نیست، بلکه تحصیل در جهت و برای انجام اموری متناسب با آن سطح می باشد.

  27. با سلام و عرض ادب
    لفظ تحصیلات عالی خود میتواند اینگونه هم درک شود که مقاطع بالاتر، میزان برتری ای را نسبت به مقاطع پایین تر دارند. ولی شاید در لفظ تحصیلات تکمیلی، این برتری کمتر حس شود. یعنی تکمیلی از آن جهت گفته می شود که به طور مثال در مقطع ارشد نسبت به کارشناسی، مهارت هایی همچون سرچ و تحقیقات هم تمرین و آموخته می شود. هیچ مقطعی ناقص نیست اما هیچ مقطعی هم کامل نیست.

  28. با سلام و خسته نباشید
    نکته ایی که فرمودید بسیار عالی و قابل توجه بود، اینکه لغات و عبارات حاوی پیام هایی است که در ظاهر شاید بی اهمیت باشد، اما در واقع تاثیرات قابل توجهی دارد و باید به آنها توجه شود درست است اما متاسفانه نگرش مدرک گرا بودن در جامعه ما به صورت فرهنگ درآمده است و به ما به صورت برنامه ریزی شده آموزش داده می شود. ما یاد می گیریم برای بهتر بودن درس بخوانیم. در واقع مدرک داشتن در جامعه ما به شکل ارزش درآمده است. برای تحول در این نظام مدرک گرایی نیاز به تغییر از پایه داریم.

  29. سلام و عرض ادب
    دیدگاه جالب و قابل تاملی را مطرح کردید. بنظر من واژه ی تحصیلات عالی مناسب و به جا است. اما از طرفی در بطن خود یک کمالگرایی نهفته شده است. در صفات فارسی می گوییم: بهتر، بهترین، عالی
    گویی هر مقطع از نظر مرتبه در سطح بالاتری قرار می گیرد و صفت عالی یعنی ویژگی که هیچ نقصی ندارد، در صورتی که قطعاً نقصانی داریم.
    به همین دلیل فکرمی کنم عباراتی مثل تحصیلات پژوهشی یا تحصیلات تخصصی نیز مناسب باشند که تأکیدی بر عالی بودن نباشد.

  30. با سلام و احترام ممنونم از طرح بحث شما
    انتخاب واژه تحصیلات عالی به جای تحصیلات تکمیلی از نگاه ادبیاتی زیباتر و مناسب‌تر است اما دو استدلالی که برای این نتیجه‌گیری مطرح شده است قابل تأمل است. همان‌طور که دیگر دوستان گفتند تکمیلی بودن مقاطع ارشد و دکتری از جهتی می‌تواند درست باشد. اگر چه تحقیق و پژوهش پیرامون مطالب یادگرفته شده در مقطع لیسانس توسط خود شخص هم امکانپذیر است اما حضور فرد در مقاطع بالاتر دید جامع‌تری نسبت به رشته تحصیلی‌اش به او می‌دهد.
    از طرف دیگر مدرک گرایی پدیده‌ای است که عوامل متعددی در آن تأثیر دارند. فرهنگ حاکم بر جامعه، تأثیر مدارک تحصیلی فرد در ارتقای شغلی، مسائل اقتصادی و … از جمله این عوامل‌‌اند.

  31.  سلام و خسته نباشید
    نکاتی که فرمودید بسیار عالی و از درجه اهمیت بالایی برخوردار است. متأسفانه نگرش مدرک گرا بودن در جامعه ما به صورت فرهنگ (هرچند نادرست) درآمده است (نشانه ای بارز بر جهان سومی بودن). تحصیلات تکمیلی رو می توان از یک دید دیگر هم بررسی کرد:
    اینکه فرد در جهت افزایش علم یا تکمیل کردن پروژه ی نیمه تمام تحصیلی خود پای در این عرصه می گذارد که البته این مورد هم به نحوی یک باور غلط و عامیانه است.
    نگاه اصولی این است که بگوییم ما وارد این عرصه می شویم تا به بطن علم در هر موضوعی (چرایی) برسیم نه صرفاً افزایش اطلاعات در مورد آن.

  32. با سلام و احترام
    در قدیم به افرادی که تحصیلات دانشگاهی داشتن میگفتن تحصیلات عالی که یعنی فراتر از مدرسه به شکل کاربردی اموزش داده می شدند ولی الان خب این واژه معادل همون تحصیلات تکمیلی هست با واژه تحصیلات تکمیلی موافق هستم چون که درسته در مقطع کارشناسی علمی اموزش داده میشه ولی این علم کاربردی و عمق کمی داره ولی برای بیشتر کردن عمق این علم باید در مقاطع بالاتر تحصیل کرد بخاطر همین واژه تکمیل به معنی کامل کردن عمق همان علم هست . ولی واژه عالی تا حدودی اگه با این دید نگاه بشه میتونه درست باشه چون فرد علم را دارد ولی در مقاطع بالاتر به عمق این دانش می رسد و به درحه عالی تولید علم می رسد. در کل نسبت دادن اسم به هر چیزی به دیدگاه فرد ربط داره.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

*