امروزه برای سهولت و تسریع انجام امور اداری، گرفتن تصویر امضا برای امضا کردن نیابتی در برخی امور متداول شده است. البته این کار با امضای الکترونیک فرق دارد. امضای الکترونیک یا Digital Signature دنباله ای از اعداد رمزگذاری شده است در قالب کلید عمومی و خصوصی برای تشخیص هویت و اصالت اسناد به کار می رود و باید توسط خود فرد و با کمک نرم افزار انجام شود و معمولاً نیابتی نمی توان آنرا انجام داد. این نوع امضا رفته رفته در اسناد رسمی دولتی و مالیاتی در حال استفاده است، اما عموم مردم با آن فعلاً سروکار جدی ندارند و موضوع بحث این نوشته هم نیست.

در این نوشته در مورد گرفتن تصویر امضای عادی و قرار دادن آن در فایل صحبت می کنیم و نکات کاربردی را مرور می کنیم. که مثال آن در امور دانشگاهی عبارتنداز گرفتن امضای موافقت ارسال مقاله به ژورنالها یا امضای برگه های دفاع و دعوت از داوران و …

اولین نکته مهم این است که تا آنجا که ممکن است، ترجیحاً بدهید خود افراد امضا کنند.

اما اگر به هر دلیلی مجبور شدید تصویر امضای کسی را به نیابت از او در سندی بکار ببرید، نکات زیر را مدنظر داشته باشید:

برای هر بار امضا زدن، باید صاحب امضا در جریان قرار بگیرد. مقایسه کنید با امضا کردن دستی که در آن برای هر بار ارسال جدید مقاله، همه دوباره خود به خود در جریان امضا کردن قرار می گیرند. هدف از امضا هم همین آگاهی است. فقط بجای کاغذ و خودکار، برای تسریع کار از تصویر الکترونیک امضا استفاده می شود اما دیگر آداب امضا زدن، مانند در جریان قرار گرفتن صاحب امضا در هر مورد بجای خود باقی است.

اینکه همه در جریان کلیت کار هستند (دفاع یا ارسال مقاله و …) بجای خود. اما امضا کردن متفاوت است و برای هر سند جدید دوباره باید با صاحبان امضا هماهنگ شود و متنی که باید امضا کنند را ببینند و بخوانند.

اگر یک بار برای همان موضوع با آگاهی افراد، از تصویر امضای آنها استفاده کرده اید، برای مورد مشابه دیگری (مثلاً ارسال مجدد همان مقاله به ژورنال دیگری) باید دوباره افراد در جریان قرار بگیرند و متنی که باید امضا شود را ببینند.

کاربرد این نکات کلی تر از آن است که در بالا فقط برای ارسال مقاله مثال زدیم. این آداب در مورد همه امضا زدن های نیابتی اداری هم صادق است. مانند مهر امضای رئیس که نزد مسئول دفتر است و باید در هر مورد (مثلاً گواهی کنفرانس ها و نامه ها) با اطلاع صاحب امضا استفاده شود.

از منظر قانون مدنی هم باید در نظر داشته باشیم که استفاده بدون اطلاع از امضای افراد جعل محسوب می شود و تبعات قانونی آن، خاطی را با مشکل مواجه می کند. باید توجه داشت که اساس گرفتن امضا؛ آگاهی فرد امضا کننده و موافقت وی با متن و جزئیات موضوع مورد نظر است.

گاهی افراد برای متون فارسی و انگلیسی امضای متفاوتی دارند یا حتی امضای فارسی متفاوتی برای اسناد مالی و امور جاری دارند. یا شاید امضای فرد اخیراً تغییر کرده باشد. اگر شما همان تصویر قبلی را مجدد بکار بگیرید، ممکن است موجب نارضایتی شود. اما اگر نکات بالا رعایت شود، مشکلی پیش نمی آید و صاحب امضا تصمیم می گیرد که کدام  امضا را چه موقع بکار گیرد.

البته باید در نظر داشت که برخی اساتید که کم هم نیستند این راه را باز می کنند و با دادن نمونه امضا و گفتن این جمله که “خودت امضا رو کپی پیست کن” باعث شده اند که دانشجو سایر اصول مربوط به امضا را فراموش کند.

یا اینکه برخی از اساتید هم هستند که فرآیند خواندن یک مطلب و امضای آن را خیلی با تأخیر انجام می دهند و این هم یک عامل دیگر است که دانشجوها ترجیح می دهند بدون اطلاع مجدد کپی پیست کنند.

اما اینها رفتار صحیحی نیستند و باید در راستای مهارت های زندگی و  انضباط دانشگاهی، مسیر صحیح آنها را تمرین کنیم.

نکاتی برای بررسی بیشتر:

برای حصول کیفیت بهتر، بجای استفاد از اسکن امضا، بهتر است زمینه آنرا با نرم افزار حذف کرد و آنرا به بردار تبدیل کرد. یا بهتر از آن، با استفاده از قلم دیجیتال، در نرم افزاری هایی مانند ادوبی آکروبات امضا زد و سپس آنرا در فایلهای PDF استفاده کرد.

همین آگاهی مجدد از متن قبل از ارسال توسط همه افراد (مؤلفین) درمورد وابستگی سازمانی هم صادق است که در این نوشته توضیح داده شده است. ذکر آدرس ایمیل افراد هم باید با هماهنگی صورت گیرد. آدرس ایمیل ممکن است تغییر کرده باشد، یا افراد برای کارهای متفاوت از ایمیل های متفاوت استفاده کنند. برای اجتناب از نارضایتی و دلخوری احتمالی، اطلاعات افراد را خودشان چک کنید.

اینکه برخی امضای مبهم و خط خطی دارند و برخی امضای آنها صرفاً نوشتن واضح نامشان با دستخط خودشان است (عمدتاً کشورهای دموکراتیک) هم موضوع فرهنگی جالبی است که می توان در مورد آن بیشتر فکر و مطالعه کرد.

یکی از وظایف ما به عنوان استاد این است که دانشجویان را با واقعیت ها و دشواری های زندگی واقعی علمی آشنا کنیم. این کار با یادآوری تکالیف و شیوه نگرش به درسهای سخت در کنار دیگر مشکلات زندگی آغاز می شود.
در این نوشته نگاه دیگری به این موضوع را مرور می کنیم.

روز سختی را پشت سر گذاشته ایم. دانشجو می پرسد که چرا باید این تکالیف را انجام دهم یا چرا این درسهای سخت را باید بخوانیم؟
سعی می کنیم پاسخ مناسبی به او بدهیم:

“می دانم دلت نمی خواهد تکالیفت را انجام دهی، درست است، شاید در آینده هم احتمالاً هرگز نیازی پیدا نکنی که انتگرال بگیری، ممان اینرسی سطح محاسبه کنی، محاسبات دینامیک معکوس بدن را انجام دهی یا شبکه عصبی مصنوعی را ترین کنی. اما برای کاربرد آن از تو خواسته نشده که این تکلیف را انجام دهی، بلکه علت این است که باید با این ایده آشنا شوی که زندگی پر است از چیزهایی که باید انجام دهی، نه به این دلیل که دلت می خواهد، بلکه به این علت که مجبور هستی”.

دانشجو توی گوشی است و به حرف های شما گوش نمی دهد، اما شما هنوز به آرامی به حرف زدن ادامه می دهید:

“واقعیت این است که  همیشه همینطور خواهد بود. برای گذراندن این زندگی باید کارهایی انجام بدهی که به نظرت هیچ فایده ای ندارد. چندین سال دیگر چنین روزی ساعت سه بعد از ظهر روز سه شنبه است و هوای بیرون عالی است؛ اما تو مجبور هستی فاکتور یک مشتری را دوباره محاسبه کنی، یا مراجعه کننده ای را توجیه کنی که حرف شما را متوجه نمی شود، یا شکواییه ای علیه مالک کلینیک یا شرکت تنظیم کنی. چنین کارهایی به هیچ وجه برایت جالب نیست؛ اما مجبوری آنها را انجام دهی زیرا باید شغلت را حفظ کنی. فکر می‌کنی با اتمام ترم یا تحصیل، تکالیف هم تمام می شود؛ اما واقعیت این است: انجام کارهایی که دوست نداری، همیشه بخشی از زندگی‌ات خواهد بود. در بسیاری از موارد، زندگی همین است.”

همواره به این فکر می کنی که آیا راه فراری وجود دارد؟ مثلاً شاید این ترم را حذف کنی، تا شاید ترم بعد اوضاع بهتر شود، یا بعد از اتمام دانشگاه یا بعد از اینکه پولی جمع کردی و مستقل شدی یا … . رؤیای تو، بودن در مکان و زمانی است که اضطراب، رنج و احساس از دست دادن و نگرانی وجود نداشته باشد.

اما این رؤیای تو هرگز محقق نمی شود. همواره در حال تلاش هستی اما خوشی ها کمتر و فاصله بین آنها بیشتر خواهد شد. باید حواست به چیزهایی که می خوری باشد، حتی اگر واقعاً دلت یک لیوان دیگر نوشابه بخواهد. بیشتر غذاهای خوشمزه، مضر هستند، در حالی که یکی از لذتهای زندگی شما ممکن است غذا خوردن باشد.

زمانی هم فرا خواهد رسید که باید آزمایشهای متعدد بدهی و زیر نظر پزشک باشی. باید این خبر ترسناک را قبول کنی که زندگی، شور و  شوق درونی‌ات، عشق و زیبایی ناب تو و اشتیاقت برای دیدن آسمان و درختان در این دنیای عجیب، جالب و هیجان انگیز به پایان خواهد رسید.

زندگی تو مجموعه ای از تکالیف مختلف و طولانی خواهد بود. ترسناک است؛ اما درسهای این ترم شما آسان‌ترین تکلیف است. دست‌گرمی لذت بخش برای تازه کاران.

تکالیفی که می توانی به عنوان سنجشی از میزان استقامتت ازش استفاده کنی. اگر بتوانی الان از پس آن برایی، به احتمال زیاد در آینده در موارد دیگر هم می توانی دوام بیاوری.

دانشجوی عزیزم، نمی توانم بگویم که چقدر به تو و آینده خوبی که در انتظارت است، امیدوارم.

اقتباسی آزاد از ترجمه کتاب

De Botton, A., You Have To Do Your Homework, in How to Find the Right Words: A Guide to Delivering Life’s Most Awkward Messages. 2020, The School of Life.

که با عنوان “چگونه کلمات مناسب را کشف کنیم” به فارسی ترجمه شده است.

مرجعیت علمی به تعیین نقاط قوت دانشگاه ها می پردازد تا هر دانشگاه با نگاهی راهبردی به اولویت های توسعه علمی کشور بر روی مزیت های رقابتی خود تمرکز پیدا کند.

کلان پروژه مرجعیت علمی دانشگاه های علوم پزشکی، به مرکز ملی تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی (نصر) سپرده شده است که در آن کشور به ده منطقه آمایشی تقسیم شده و در هر منطقه دانشگاه ها ارزیابی می شوند.

پیش نویس نتیجه این ارزیابی ها در سایت مرکز نصر منتشر شده است که برای هر دانشگاه می توان آنرا دانلود کرد.

در این نوشته به فایل مربوط به مرجعیت در دانشگاه علوم پزشکی ایران (کلان منطقه آمایشی ده) می پردازیم (PDF) که در آذرماه ۱۳۹۹ اطلاع رسانی شده است.

در ابتدای گزارش وضعیت آماری اساتید و دانشجویان دانشگاه در جداول آمده است و با معیارهای موجود، دانشگاه ایران به عنوان “دانشگاه بزرگ” دسته بندی شده است.

جایگاه بیومکانیک:

در جدول و نمودار رنگی صفحه ۱۱ این گزارش آمده است که بین ۷۳ رشته در دانشگاه، رشته بیومکانیک از لحاظ توان علمی و توان رقابتی، بیشترین امتیاز را دارد و این امتیاز سطح مزیت رقابتی “قوی” دارد (ص۱۹) و “همراستا” با الویت های ملی است (ص۲۲). البته خود رشته بیومکانیک در کشور زمینه ضعیفی دارد چرا که نوپا است (ص۲۷). در نهایت در فهرست اولویت های رشته ها برای تمایز رسالت دانشگاه، رشته بیومکانیک در رتبه ۶ از مناسبترین رشته ها است (ص۳۱). لذا در فهرست ده گانه توصیه سیاستی نصر برای تمایز رسالت آکادمیک دردانشگاه ایران، رشته بیومکانیک توصیه شده است (ص۳۳).

تحلیل:

اینکه رشته بیومکانیک بین رشته های با سابقه زیاد به عنوان مزیت رقابتی دانشگاه محسوب شده است نشان می دهد که رشته های با سابقه در همه دانشگاه ها قوی هستند و لذا مزیت رقابتی محسوب نمی شوند. بنابراین دانشگاه ها در راستای حرکت به سوی دانشگاه نسل سه و احراز مزیت رقابتی باید به سمت رشته های نوین که کمتر در دانشگاه های دیگر به آن بها داده می شود، بروند و همکاری های بین رشته ای بیشتر شکل گیرد. اگر دانشگاه ها روی مزایای رقابتی خود سرمایه گذاری کنند، جهش علمی دانشگاه سریعتر محقق می شود.

این برای من موجب افتخار است که به سهم خود توانسته ام در مرجعیت علمی دانشگاه اثرگذار باشم.

برخی لینکهای مفید نصر: کتابهای نصر، ویدئوهای نصر.

برشی به مدت ۱ دقیقه و نیم از ارائه دکتر یزدانی را در کلیپ زیر ببینید. این برش از دقیقه ۲۲:۳۶ از ویدئوی آموزشی شماره ۱۴ با عنوان “شاخص مزیت رقابتی علمی گروه ها و دپارتمان های علمی” است که در این لینک به همراه اسلایدهای مربوط در دسترس است.

اگر در کاری نیاز شد تا اندازه ای را خودتان انتخاب کنید که استاندارد خاصی ندارد، مانند انتخاب اندازه یک جعبه برای کاری دلخواه یا طول یک قطعه طناب یا …. بهتر است عددی که انتخاب می کنید، از جداول و قوانین ترجیحی تبعیت کند.

به عنوان مثال: اگر قرار باشد دو تا سوراخ روی دیوار ایجاد کنید که باید فاصله ای بین ۳۲ تا ۵۵ میلیمتر داشته باشند، بهتر است عدد ۴۰ میلیمتر را انتخاب کنید چون مضربی از ۴ است و ۴ در سری R5 قرار دارد (جدول ۱)

سال ۱۳۷۸ گزارشی تهیه کردم که در آن جداول ابعاد و اندازه های مناسب را گردآوری کرده بودم. با توجه به اینکه این موضوع مهم و جالبی است، بر آن شدم که بخش از آن گزارش را ویرایش و به اشتراک بگذارم.

اگر با اندازه های قطعات استاندارد (مانند پیچ و پین و …) مواجه باشیم، باید از استاندارد تبعیت کنیم. در غیر این صورت باز هم بهتر است کاملاً اختیاری عمل نکنیم و اندازه ها را طبق اصولی که استاندارد DIN323  پیشنهاد داده انتخاب کنیم.

سری پایه:

اعداد مناسب اعدادی هستند که ترجیحاً برای نمایش کمیّتهای غیر استاندارد استفاده می شوند. این اعداد مقادیر گرد شده تصاعد هندسی هستند که شامل توانهای ۱۰ یعنی ۱ و ۱۰ و ۱۰۰ و ۰.۱ هستند.

مشخصه این سری با حرف R (اول نام مخترع این سری: Renard) شروع می شود و عدد بعد از آن نیشان دهنده تعداد تقسیمات در هر بازه ده تائی است.

مثلاً اعداد سری R5 به صورت زیر است:

اگر به تقسیمات کوچکتری نیاز باشد، می توان از سری های R10 ، R20 و R40 نیز استفاده کرد.

جدول ۱ اعداد مناسب بین ۱ و ۱۰ را نشان می دهد. اعداد کوچکتر یا بزرگتر با ضرب کردن در مضارب ۱۰ بدست می آید.

سری اعداد گرد شده:

شامل اعداد سری پایه و گرد شده آنها است که با ’R  و ”R نشان داده می شود (جدول ۱). استفاده از اعداد گرد شده فقط در مواقع لزوم بلامانع است. بنابراین اولویت استفاده از این سریها به ترتیب R’ ،R  و سپس ”R است.

جدول ۱

جدول ۲ نیز کسرهای متداول اینچی و اندازه های میلیمتری را نشان می دهد:

مراجع:

1. مقاله اعداد ترجیحی در ویکی پدیا
2. جداول اعداد رنارد

حتماً خیلی شنیده اید که نباید دیگران را قضاوت کنیم؟ به نظر شما قضاوت کار بدی است؟ چه کسانی این نظر را دارند؟ آیا شما قضاوت می کنید؟

واقعیت این است که قضاوت محصول تفکر است که از خصوصیات انسان و وجه تمایز او با سایر موجودات است. ما هر روز قضاوت می کنیم و به آن احتیاج داریم. اینکه کدام رستوران برویم یا دیگر نرویم، اینکه شما این متن را می خوانید، قضاوت کرده اید که خوب است وقت خود را صرف آن بکنید، اینکه فلان وبینار را شرکت کنید، فلان کتاب را بخوانید و … حتی کسانی که می گویند ” نباید دیگران را قضاوت کنیم”، آیا خود این یک قضاوت نیست؟

به نظرم نباید خود قضاوت را نفی کنیم. بلکه باید درست قضاوت کردن را ترویج کنیم و خود آنرا یاد بگیریم. شیوه ی قضاوت کردن را کمتر به ما یاد داده اند. شیوه قضاوت کردن را تفکر انتقادی می نامند که ما حتی نام آن را درست نمی دانیم (معرفی کتاب تفکر انتقادی).

چه کسانی تشویق می کنند که دیگران را قضاوت نکنیم؟ عمدتاً سلبریتی هایی که از فضولی دیگران در زندگی خصوصیشان ناراحت هستند. اینها فضولی را با قضاوت کردن اشتباه می گیرند و در یک ژست روانشناسانه به دیگران توصیه می کنند که قضاوت نکنند. مثلاً در اوج زمانی که مردم در موضوع طلاق و ازدواج مجدد این فرد در شبکه های مجازی خیلی وقت گذاشتند(!) ایشان توصیه کردند که اصلاً نباید قضاوت کرد. حتی حدیثی را نقل می کند و با اطمینان از آن به نفع رأی خود استفاده می کند که اگر دقت کنید ارتباطی با موضوع ندارد (به عنوان نمونه این ویدئو را ببینید – البته خیلی ها مانند ایشان فکر می کنند).

یا کلیپ هایی پخش می شود که به مخاطب موضوعی را القاء می کند اما در انتها نتیجه عکس آن معلوم می شود. بعد نتیجه گرفته می شود که نباید قضاوت کرد. در حالیکه فیلم  طوری کارگردانی شده که مخاطب به این اشتباه بیفتد.

به هر حال بجای سرکوب این موضوع باید فرهنگ و درک آنرا پیدا کنیم. خوشبختانه این مهارت آموختنی است و با فراگیری مهارت تفکر انتقادی (که ربطی به انتقاد کردن ندارد!) به عنوان یکی از مهارتهای زندگی درست می شود. فقط باید همت کنیم و صورت مسأله را پاک نکنیم.

اگر علاقمندید در مورد معیارهای درست فکری بیشتر بدانید، کانال تفکر انتقادی مطالب بسیار مفیدی دارد.

مقایسه صحیح با نمونه های موفق در مجامع علمی می تواند راهنمای خوبی برای ما در دانشگاه باشد. می دانیم که هر جامعه ای تفاوت های فرهنگی خود را دارد، اما اجتماع علمی کمتر باید چنین باشد. زیرا همه در یک فضای مشخص و با اصول مشترک تحقیق می کنند و نتایج خود را منتشر می کنند. گویی در اجتماع علمی یک وحدت رویه هست.
اما چرا ما با بقیه متفاوت هستیم؟ شاید خوب فکر نکرده ایم، شاید …

گاهی متفاوت بودن وجهه خوبی ندارد و علامت بدی است.
یکی از تفاوت های ما این است که نشریات علمی پژوهشی ما بجای اینکه توسط انجمن های علمی چاپ شود، توسط دانشگاه چاپ می شود که در دنیا بی نظیر است! می دانیم چه مشکلاتی به همراه دارد و چقدر به ضرر علم کشور تمام می شود. اما زمان می برد تا به مسیر صحیح هدایت شود.

تفاوت دیگر که دکتر منصوری هم در یکی از سخنرانی‌هایشان اشاره کرده بودند این است که وقتی کتابی ترجمه می کنیم، یا گردآوری و یا به ندرت تألیف، نام پدیدآورنده را همراه با نام مدرک (مانند دکتر…) و وابستگی سازمانی (مانند عضو هیئت علمی ….) روی جلد می نویسیم! حتی اگر دانشجویی در مقطع ارشد به ما کمک کرده و حالا دانشجوی دکتری شده، روی جلد زیر اسم ایشان می نویسیم “دانشجوی مقطع دکتری …”. به راستی چرا؟ آیا کتاب خارجی می شناسید که چنین باشد؟ حتی مراجع کاملاً تألیفی هم این کار را نمی کنند. چرا متفاوت هستیم؟ شاید کسی به ما راه صحیح را نشان نداده و بعضاً تشویق هم کرده یا ما کم توجهیم. به هر حال الآن من به شما گفتم! قصد من از این نوشته این است که در همه شئون (حداقل علمی خود) فکر کنیم.

در کتابی که سال ۹۶ با کمک جمعی از همکاران هیئت علمی و دانشجویان نوشتیم، این نکته را رعایت کردم. حس خوبی داشت. اتفاق بدی هم نیفتاد. در این کتاب مانند نمونه های طبیعی (!) بین المللی، در کل کتاب و حتی روی جلد از لفظ “دکتر” برای اسامی استفاده نشده است. به همین سادگی. به این امید که فرهنگ سازی شود.

بخشی از ابتدای کتاب قابل دانلود است که شامل جلد، معرفی نویسندگان، پیش گفتار و فهرست است. لینک دانلود در این نوشته است.

خوشبختانه در ادامه این روند، دیگر فرهیختگان فهیم هم این الگو را ادامه دادند. در کتابی که شهریور ۱۴۰۱ توسط آقای محسن آذر به چاپ رسیده نیز این موارد رعایت شده است (معرفی این کتاب).

چندی پیش که در کلاس سیستمهای غیر خطی در ماهیت زمان بحث می کردم مطلبی را از اینشتین نقل کردم که منبع آن را فراموش کرده بودم. به یمن این ایام کرونا که کتاب ناتمامیت را خواندم و همزمان با متن اصلی تطبیق می دادم (!) به عبارت اصلی برخورد کردم که البته در کتب دیگری هم نقل شده است. ترجمه خودم و متن اصلی را برای شما می آورم. مرگ از دیدگاه کسی که در مفهوم زمان غرق شده می تواند جالب باشد:

اینشتین که خود بخاطر بیماری منتظر مرگ بود، با این تعبیر از نظریه نسبیت که هیچ “حال” مطلقی وجود ندارد که در امتداد یک روند بی پایان جریان یابد، با این تصور از عینیت فیزیکی بی زمان به آرامش رسیده بود. اینشتین در نامه تسلیتی به خانواده دوست و همکار قدیمی اش نوشت: “در ترک این دنیای عجیب، او بار دیگر، با فاصله کوتاهی از من پیشی گرفته است. این [مرگ] هیچ معنایی ندارد. برای مایی که به فیزیک باور داریم. این تمایز بین گذشته و حال و آینده تنها یک توهم است، البته یک توهم همیشگی.”

منابع:

ناتمامیت: اثبات و پارادوکس کُرت گودل. نوشته ربکا گلدستین، ترجمه رضا امیر رحیمی، انتشارات نیلوفر.

Goldstein, R., Incompleteness: The Proof and Paradox of Kurt Gödel (Great Discoveries). 2006: WW Norton & Company.

متن اصلی این پاراگراف:

Understanding relativity theory to imply that there is no absolute now flowing along on a relentless tide of temporality, Einstein, living “under the sword of Damocles,” seemed to take comfort in his vision of tenseless physical objectivity. In a condolence letter to the widow of Michele Besso, his longtime friend and fellow physicist, Einstein wrote: “In quitting this strange world he has once again preceded me by just a little. That doesn’t mean anything. For us convinced physicists the distinction between past, present, and future is only an illusion, albeit a persistent one.”

این نوشته راهنمای جامعی برای ثبت اختراع نیست، بلکه موارد مهمی که به ذهنم می رسد با شما درمیان می گذارم. برای اطلاعات بیشتر به منابع و کارگاه های آموزشی در این زمینه باید رجوع کرد. از مشاور حقوقی مستقر در مرکز رشد و کارشناسان دفتر مالکیت فکری دانشگاه می توانید راهنمایی های لازم رادریافت نمایید.

لینکهای مفید برای کسب اطلاعات بیشتر

اگر ایده شما دارای سه شرط: نو بودن، دارای گام ابتکاری و قابلیت اجرا باشد و اینکه قصد داشته باشید از آن انتفاع تجاری داشته باشید، می توانید آنرا ثبت کنید. گاهی ممکن است برای جلوه بیشتر رزومه کاری خود این کار را بکنید. برای دانشجویان و برای کسب تجربه خوب است اما نباید یک روند بشود. یعنی افرادی که فقط اختراع می کنند و تعداد زیادی اختراع ثبت شده دارند، جای سئوال است. البته همین فرد اگر برنامه کسب و کار مشخصی برای تعدد ثبت اختراع داشته باشد نیز معقول است. ثبت اختراع در نهایت باید به فروش امتیاز آن یا ساخت و نوآوری و تجاری سازی منجر شود.

قبل از ثبت باید به موتورهای جستجوی مخصوص این کار مراجعه کنید تا مطمئن شوید کارهای دیگران در این زمینه چه بوده است. در نوشتن اظهارنامه نیز باید با ذکر شماره اختراع، به کار دیگران ارجاع دهید.

گواهی امضا: به موازات تکمیل فرم اظهارنامه که از سایت می گیرید، نیاز است در مرکز مالکیت فکری سازمان اکانت داشته باشید. اگر ندارید ثبت نام متقاضی جدید را بزنید و مدارک را ارسال نمایی. بعد یک فرم به شما می دهد که باید بروید دفتر ثبت احوال نزدیک خودتان گواهی امضا بدهید و کد بگیرید و وارد سایت کنید تا اکانت شما نهایی شود. شماره آی دی که به شما می دهد در ثبت های آتی مورد استفاده قرار می گیرد.

حق ثبت (پتنت) فقط یک حق است. یعنی مانع کپی دیگران از کار شما نمی شود (infringement). بلکه اگر شما به موردی برخورد کردید که به گونه ای به حق شما تجاوز شده بود، باید شکایت کنید و در دادگاه، حق ثبت شما به عنوان مدرک مثبِت به نفع شما استفاده می شود.

بعد از ثبت، می توانید ایده خود را بدون نگرانی با دیگران درمیان بگذارید.

ثبت اختراع، مالیکت فکری محسوب می شود که معادلی برای کلمه IP: Intellectual Property است. از کلمه “مالکیت معنوی” اجتناب کنید.

در مورد مالک و مخترع: نام افرادی که در اظهارنامه ثبت می شوند، دو دسته هستند: مالکان و مخترعین. مخترعین افرادی هستند که در مفهوم اولیه و ابداع بطور ذهنی مشارکت داشته اند. مالکین افرادی حقیقی یا حقوقی هستند که طبق درصد های اظهار شده، مالک امتیاز ثبت اختراع هستند. مالک می تواند حقوقی هم باشد مانند دانشگاه یا سازمانی که مخترع برای آن کار می کند. ممکن است نام برخی افراد در لیست مخترعین باشد اما در لیست مالکین نباشند و یا همه مخترعین مالک هم باشند و یا ترکیبی از اینها. باید توجه داشت که مالکیت به معنای مالکیت در امتیاز حق ثبت اختراع است و نه همه موارد از جمله تولید و سرمایه و غیره… مراحل تولید و تجاری سازی یک اختراع جداگانه بر اساس قراردادهایی که بعداً بین مجری، پیمانکاران بسته می شود اجرا می شود و درصد سهم مالی هریک از تولید در آن قرارداده ها توافق می شود.
به عبارتی دیگر، مالکیت به مالکین مجوز تولید نمی دهد و برای تولید برخی اختراعات نیاز به مجوزهای لازم است. هر چند تهیه مقاله علمی از اختراع مانعی ندارد.

موارد زیر را از “ابلاغیه اخطار رفع نقص” یکی از اختراعات داوری شده اقتباس کرده ام با همان انشای سازمان ثبت:

نکاتی در نگارش شرح و توصیف

توضیحات موجود در شرح و توصیف نباید بسیار کوتاه و مختصر باشد همچنین شرح و توصیف باید به طور دقیق با توجه به نقشه ها، دستگاه را نیز تشریح نماید.

در شرح وضعیت دانش پیشین سوابق تمام اختراعات مرتبط موجود در دنیا گزارش شود و سپس نوآوری اظهارنامه نسبت موارد گذشته بیان شود

تذکر: اختراعات با شماره پتنت گزارش شوند

نکاتی در نگارش ادعانامه

در ادعا نامه، موارد مورد ادعا در اختراع به ترتیب و به صراحت و با شماره گزاری بیان شود و از توضیحات اضافی خودداری شود.

مزایای حاصل از اختراع به عنوان ادعا در ادعانامه ذکر نمی شود بلکه موارد نوآوری و تکنیک ها به عنوان ادعا ذکر می شوند.

ادعاهای که برای ویژگی های نوآورانه دستگاه وجود دارد در ادعانامه بیان شود.

در شرح و توصیف و ادعانامه تمام اسامی اشخاص مانند اسم مخترع … و توضیحات بی ارتباط با موضوع سند از متن فایل حذف شود.

نکاتی در تهیه نقشه فنی

نقشه فنی باید توسط نرم افزار ترسیم شود و شامل تمام جزئیات فنی باشد و به صورت ۲ بعدی تهیه شود و با شماره گذاری تمام قطعات تهیه شود.

۱- در یک روی صفحه کاغذ A4 کشیده و حداکثر حاشیه اوراق: از بالا ۲/۵، از چپ ۱/۵، از راست ۲/۵ و از پایین ۱ سانتیمتر باشد؛ ۲- وضوح و شفافیت نقشه ها بالا باشد ۳- تمام عناصر نقشه یا نمودار دارای مقیاس یکسان باشد ۵- اعداد و نشانه ها به طور روشن ذکر شود ۶- هیچ توضیحی نباید روی نقشه ها وجود داشته باشد.

نقشه ها بدون رنگ بوده و تنها خطوط و مرزهای قطعه مشخص باشد.

تنها یک فایل نقشه شامل نقشه تمام قطعات و شماره گذاری آنها و نقشه مونتاژی دستگاه ارائه شود.

تمام اسامی اشخاص مانند اسم مخترع … و توضیحات بی ارتباط با موضوع سند از متن فایل حذف شود

تذکر: اگر موضوع مورد ادعای اختراع یک فرآیند یا الگوریتم صنعتی باشد مراحل فرآیند را به صورت بلوک دیاگرام به عنوان نقشه ارائه دهید و اگر موضوع مورد ادعای اختراع سنتز شیمیایی باشد فرمولاسیون (ترکیبات با ذکر نسبت مواد ترکیبی) را به عنوان نقشه ارائه دهید.

روش تدریس کلاس وارونه یا معکوس (Flipped Classroom / Inverted Classroom) به طور کلی کلاس‌های “استاد محور سنتی” را به کلاس های “مدرن یادگیرنده محور” تبدیل کرده تا دانشجو درک مفهومی و عمیق‌تری از مبحث درسی داشته باشند و با استفاده از مباحثات درون گروهی سعی می‌کند از یادگیری گروهی به یادگیری فردی برسد.

اگر در کلاس‌های سنتی استاد نقش یک سخنران و آموزگار را داشته است، در این روش باید نقش یک تسهیل کننده و نظم دهنده فرآیند یادگیری را ایفا نماید که سختی کار تعلیم دهنده در روش تدریس وارونه بسیار بیشتر از روش تدریس سنتی است.

بر خلاف کلاس های سنتی آموزش اولیه در خانه با استفاده از ویدیوهای آموزشی آنلاین و همچنین برعکس روش سنتی تکالیف، حل تمرین و رفع اشکال بجای کار در منزل، در کلاس صورت می‌گیرد.

در مهرماه ۱۳۹۷ تجربه پیاده سازی آزمایشی این روش را داشتم که نتایج خوبی در برداشت. گزارش این تجربه به همراه تصاویری از کلاس را در این فایل (PDF) با شما به اشتراک می گذارم.

از مهر ۱۴۰۱ که بعد از همه گیری کرونا، امکان مجدد کلاس های حضوری فراهم شد، این روش را با بکارگیری تجربیات بیشتری در کلاس های کارشناسی پیاده می کنم.

اطلاعات بیشتری در مورد همایش ها، راه کارها، استاندارد ها و … در سایت برنامه جهانی یادگیری وارونه (FLGI) برای علاقمندان وجود دارد.

برخی از مزایای کلاس وارونه

1. سرعت یادگیری دانشجویان با هم متفاوت است. در کلاس وارونه سرعت یادگیری توسط فرد برای خودش قابل تنظیم است و می تواند به دفعات مورد نیاز تکرار کند.
2. زمان مفید برای یادگیری افراد باهم فرق می کند. دانشجو می تواند زمان هایی که یادگیری بهتری دارد، اقدام به مطالعه محتوای درسی کند.
3. یادگیری از همتا (با پرسیدن از دوستان دیگر) در کنار یادگیری از استاد می تواند خیلی مفید باشد.
4. اگر کسی غیبت کرد، حداقل محتوای درسی را می تواند به خوبی فرا بگیرد.
5. فرصت بیشتری برای حل تمرین در کلاس فراهم می شود.

توصیه هایی برای استفاده بهتر در کلاسهای وارونه

1. ویدئوی محتوای درس را در طول هفته حداقل دوبار در دو روز مختلف ببینید.
2. گوش دادن به درس جدید باید مانند کلاس در محیطی آرام، ترجیحاً با لپ تاپ و همراه با یادداشت کردن نکات مهم باشد.
3. با گوشی و حین انجام کارهای دیگر، از گوش دادن به درس خودداری نمایید. یادگیری محتوای درسی مانند گوش دادن به سخنرانی نیست.
4. مانند کلاس حضوری، از ویدئو نکته برداری کنید که راحت تر به آن رجوع و مرور نمایید.
5. بعد از فراگیری درس، تکالیف را انجام دهید و ایرادات خود را با کمک دوستان و منابع دیگر برطرف کنید.
6. منابع دیگر از جمله کتاب معرفی شده را حتماً مرور کنید. برخی تصاویر و نکات تکمیلی در کتاب هست که در محتوای تدریس نیامده است.
7. دیدن ویدئوهای درسی و فهم مطالب آن به تنهایی موجب توانمندی در حل مسأله نمی شود. باید خود را در معرض حل مسأله قرار دهید. برای این منظور در مرور مثالهای کتاب، ابتدا راه حل را نگاه نکنید. همچنین برای حل تمرینات تکالیف وقت کافی برای فکر کردن صرف کنید.
8. تحویل به موقع تکالیف اهمیت دارد.

به منظور ارتقای سطح علمی پایان نامه ها و کاربست اصول ترجمان دانش، تغییراتی در قالب پایان نامه های دکتری پیشنهاد دادیم که در جلسه مورخ ۲۳ خرداد ۱۳۹۶ شورای تحصیلات تکمیلی دانشکده علوم توانبخشی مصوب شد که بصورت داوطلبانه توسط دانشجویان و اساتید متقاضی پیاده سازی شود.

این تغییرات در دو بخش عمده به شرح زیر پیشنهاد شد:

1. فصول پایان نامه بر اساس مقالات منتشر شده یا ارسال شده تنظیم می شود. به این ترتیب که فصل اول مقدمه کلی پایان نامه، فصل های بعدی هر کدام یک مقاله چاپ یا ارسال شده، فصل بعد از آنها هم به جمع بندی و نتیجه گیری کلی پایان نامه اختصاص می یابد.  برای نمونه به مرجع ۱ (PDF) مراجعه نمایید.
2. یک فصل نهایی در مورد ترجمان و تبادل دانش به پایان نامه اضافه شود. در این فصل کارهایی که از ابتدای شکل گیری پروپوزال در این رابطه انجام شده نوشته می شود. به این منظور دانشجویان با برگزرای جلسات بارش افکار در خصوص ذینفعان و درجه بندی آنها طبق اصول KTEC تلاش در شناسایی مخاطبان داشتند تا با لحاظ آنها در ابتدای کار، همواره به آنان توجه داشته و با آنان تعامل کنند. دست آورد این فصل، تهیه پیام از نتایج پایان نامه متناسب با مخاطبان نهایی است. برای کسب اطلاع بیشتر در باره ترجمان و تبادل دانش به این سایت مراجعه نمایید. تحلیل ذینفعان در این ویدئو به خوبی شرح داده شده است.

در این راستا دو نفر از دانشجویان دکتری تخصصی دانشکده، سرکار خانم مریم حکمت فرد (زمستان ۱۳۹۵) و سرکار خانم سحر بوذری (مرداد ۱۳۹۶) پایان نامه خود را به صورت فوق تدوین و دفاع کردند. در پایان نامه خانم حکمت فصل انتقال پیام از جنبه های اصلی کار بود. بعد از آن خانم بوذری علاوه بر فرمت مبتنی بر مقاله، فصل ترجمان دانش را بصورت کامل تدوین کردند. فهرست پایان نامه ایشان از این پیوند قابل دریافت است. در بخش انتقال پیام، متناسب با چندیدن مخاطب، پیام مناسب تدوین شد که یک نمونه از آن در پایگاه نتایج پژوهش های سلامت کشور (پیوند) منتشر شد.

تدوین پاین نامه به این شیوه راه را برای پی گیری و عملی کردن انتشار پیام به مخاطبان هموار می کند. مجموعه این کارها موجب می شود تا از ابتدا به گونه ای طرح تعریف شود که در نهایت پایان نامه خاک نخورد!

گرچه مصوبه ما ابتدا در مورد مقطع دکتری بود اما شیوه ترجمان دانش برای پایان نامه های ارشد هم قابل اجراست. به عبارتی این شیوه برای هر طرحی که مجریان آن قصد موفقیت دارند، کاربرد دارد.

این قالب جدید پایان نامه ها گرچه در ایران جدید است، سالهاست در دانشگاه های موفق خارجی انجام می شود. در ایران قبل از این در دانشکده توانبخشی اهواز، پایان نامه خانم شیرین تجلی (اردیبهشت ۱۳۹۶) بصورت مبتنی بر مقاله دفاع شد. البته در آن موضوع ترجمان دانش پیش بینی نشده بود.

کمیته علمی تبادل و ترجمان دانش دانشگاه طی چندسال اخیر سعی در اشاعه تفکر ترجمان دانش داشته است که به نظر تنها راه تکمیل خلاء بین علم و عمل است که آرزوی دیرین دانشگاه به عنوان نهاد تولید علم می باشد.

کمیته مذکور با ارائه کارگاه های متعدد برای اعضای هیئت علمی و پیشنهاد ویرایش قالب پروپوزال ها، پایان نامه ها و نشریات در چاپ پیام و یافته ها به نحو مناسب گامهای مناسبی برداشته است.

مراجع:

۱-     Gates, D.H., The role of muscle fatigue on movement timing and stability during repetitive tasks, in Department of Kinesiology & Health Education. 2009, The University of Texas at Austin: Austin. p. 168. (PDF)

چند مشکل رایج که مدام در نوشته های دانشجویان (پروپوزال یا پایان نامه) به چشم می خورد را مورد بررسی قرار می دهیم. شاید در ابتدا فکر کنیم که اینها مهم نیستند یا اساتیدی که به این نکات توجه می کنند، گیر می دهند! اما اکثر نکات زیر را در ژورنالهای انگلیسی هم ایراد می گیرند، مانند مشکل کاما. از طرفی افراد با هوش می توانند موارد زیر را رعایت نمایند و افرادی که نمی توانند رعایت کنند، تأثیر منفی از خودشان در ذهن مخاطب می گذارند.

لطفاً ابتدا همه موارد زیر را دستی اعمال نمایید تا ضمن انجام کار، آنها را یاد بگیرید و در نوشته های بعدی رعایت نمایید. همچنین با نرم افزاری که در انتها معرفی می کنم، برای متون طولانی می توانید به راحتی اصلاحات را انجام دهید. البته نکته مهم این است یاد بگیریم و از اول متن را درست بنویسیم و به این نرم افزارها وابسته نشویم.
توجه: مواردی که در ادامه می آید الزاماً همه توسط نرم افزار رعایت نمی شود. لذا لازم است که خودتان به آن اشراف پیدا کنید و دستی در متن اصلاح نمایید.

نشان گذاری
کاما و نقطه باید به کلمه قبل از خود بچسبد و کلمه بعد با آن فاصله داشته باشد.
جمله. جمله. – درست
جمله .جمله. – غلط
جمله . جمله. – غلط

پرانتز باز باید از کلمه قبل خود یک فاصله داشته باشد و کلمه بعد به آن چسبیده باشد. برای پرانتز بسته برعکس است. بطور خلاصه، حروف داخل پرانتز به پرانتزها چسبیده است ولی حروف طرفین خارج پرانتز، با آن فاصله دارد.
کلمه( جمله) کلمه – غلط
کلمه (جمله )کلمه – غلط
کلمه (جمله) کلمه – درست
کلمه(جمله)کلمه – غلط

ارجاع به مراجع باید قبل از نشان‌گذاری‌ها (نقطه یا کاما) قرار بگیرد.
کلمه کلمه کلمه (۱).   –درست
کلمه کلمه کلمه. (۱)  – غلط

کلمات

• در متون علمی از “و غیره…” یا سه نقطه استفاده نکنید. مشخص و صریح موارد را بنویسید.
• از “عدم” استفاده نشود. نبودن امکانات بجای عدم امکانات.
• از “می باشد” و “می گردد” استفاده نشود. می توان از است یا هست بجای آنها استفاده کرد. می گردد یعنی می چرخد. در باره غلط بودن می باشد به این لینک مراجعه نمایید. مثال: “طراحی شده است” بجای “طراحی گردیده است” یا “اتاق سیستم تهویه دارد” بجای “اتاق دارای سیستم تهویه می باشد”.
• “جهت” به معنی سمت و سو است. مثل جهت شمال، جهت راست. از آن بجای “برای” استفاده نکنید. مثال: “برای اندازه گیری از متر استفاده کردیم” بجای “جهت اندازه گیری از متر استفاده کردیم”. اما در این مثال “این یافته ها در جهت تحقیقات دیگر است” درست است. ولی بهتر است اینجا هم از کلمه راستا استفاده شود.
• تنوین روی الف فراموش نشود. لطفاً، طبیعتاً (shift+q)
• در نوشتن آ، مد روی الف فراموش نشود: جمع آوری بجای جمع اوری
• می در مضارع اخباری باید جدا نوشته شود: می رود بجای میرود. بعد از می از نیم فاصله استفاده نمایید. اگر در Word شما نیم فاصله تعریف نشده، از این راهنما استفاده نمایید. من کلید ترکیبی Ctrl+Space را تعریف کرده ام.
• از کلمات کیفی در نگارش علمی تا حد ممکن استفاده نشود. مانند: دقیق، خوب، کارآمد، مناسب و …
• در موارد زیر، بجای موارد سمت راست، از معادل پیشنهادی آن استفاده شود:
  انتریور: قدامی
  آناتومیکال: آناتومیکی
  آنالیز: تحلیل
  بایومکانیکال/بیومکانیکال: بیومکانیکی
  پس: بنابراین
  تست: آزمون
  داینامیک: دینامیک
  فاکتور: عامل
  کلینیکال: بالینی / کلینیکی
  گیت: راه‌رفتن
  لترال: جانبی

پاراگراف

• هر پاراگراف از چند جمله تشکیل شده است. پاراگراف یک خطی یا خطوط شناور نباید داشته باشیم.
• هر پاراگراف با یک جمله کلیدی شروع می شود. دیگر جملات پاراگراف، بسط آن ایده کلیدی هستند. هر پاراگراف حاوی یک ایده یا نتیجه باید باشد.

کلمات انگلیسی در متن فارسی

• اگر معادل فارسی رایج برای کلمه ای وجود دارد، از آن استفاده نمایید. مثلاً عملکرد بجای فانکشن، یا عوامل بجای فاکتورها، آزمون بجای تست، مکانیکی بجای مکانیکال.
• برای کلمات در کل متن یا معادل انگلیسی را بکار ببرید یا فارسی. یک‌دست بودن مهم است.

نمودارها

• مرجع هر نموداری که خودتان ایجاد نکردید باید در توضیح زیر شکل یا نمودار بیاید.
• پس زمینه نمودارهایی که از نرم‌افزارها بدست می آورید، به رنگ سفید تغییر دهید.
• اندازه قلم در نمودارها باید بزرگ و خوانا باشد.
• محورهای افقی و عمودی نمودارها باید عنوان داشته باشد و واحد اندازه‌گیری آن در پرانتز نوشته شود. مثلاً نیرو (نیوتن) روی محور عمودی، زمان (ثانیه) روی محور افقی.

سایر موارد

• فرمول ها را بجای تایپ حروف، با امکان فرمول نویسی نرم افزار ورد بنویسید.
• جدول زمان بندی انجام فعالیت ها در طرح ها را طبق اصول نمودار گانت تدوین کنید.

با توجه به رواج کامنت نویسی، بخاطر سرعت یا بی توجهی، نکات املائی و نوشتاری زیادی رعایت نمی شود که در نوشته درست نویسی متمم به خوبی لیست شده است.

• در کنار دقت در نگارش متون انگلیسی که در دانشگاه‌ها به‌درستی به آن تأکید می‌شود، نباید از نگارش فارسی غافل شویم. باید به این درک برسیم که رعایت نگارش نباید یک تکلیف سنگین تلقی شود بلکه یک وظیفه بر دوش افراد فرهیخته جامعه و سپس آحاد مردم است. از این روی بر عهده ماست که این تعلق خاطر را گسترش دهیم و نسبت به آن بی تفاوت نباشیم و جوانان را کمک کنیم تا به این درک برسند و با نگارش غیر اصولی، نادانسته به خط فارسی ضربه نزنند.
• در این راستا به دوستان توصیه می‌کنم هر از گاهی سایت فرهنگستان مطالعه نمایند. مطالب سایت حاصل زحمات فراوانی است. اولین گام، شاید مطالعه کتاب مختصر دستور خط فارسی باشد که بصورت pdf نیز موجود است.
• خبر خوب اینکه قوانین نگارش به‌صورت یک افزونه در نرم افزار Word به نام پاکنویس قابل نصب است. نرم افزار به خوبی کار می‌کند و کاملاً تحت کنترل شما است. ویراستاری در چند مرحله صورت می گیرد. نشانه گذاری، فاصله ها و کلمات جدا یا چسبیده و جایگزینی کلمات پارسی سره. بخش های اولیه را حتماً پیشنهاد می کنم اعمال کنید، اما کلمات پارسی را با توجه به مخاطب به گونه ای اعمال کنید که از فرط پارسی شدن، خواندن متن مشکل نشود!
• کار با این نرم افزار رایگان حداقل دو مزیت دارد. اول اینکه بعد از نوشتن متن، به راحتی همه موارد را می توانیم با آن اصلاح کنیم، دوم اینکه بعد از مدتی استفاده از این نرم افزار، خود به خود موارد در ذهن نقش می‌بندد و آنها را در نوشته‌های بعدی لحاظ می‌کنیم.
• پیشنهاد می‌کنم هر متن فارسی که نوشتید، قبل از انتشار آن، از این نرم افزار استفاده نمایید. همچنین کاربرد آن برای دبیران نشریات داخلی و داوران بسیار مفید خواهد بود.
• حال که اینقدر فرهیخته و علاقمند هستید که تا آخر این نوشته را خواندید، حتماً به این نوشته هم سر بزنید تا یک کتاب خیلی مفید و شگفت انگیز را به شما معرفی کنم.

نتایج نشان داد که میانگین متغیر x در گروه الف بیشتر از گروه ب بود اما تفاوت معنی دار نبود.

اگر جمله فوق برای شما آشناست، ادامه مطلب را بخوانید تا بدانیم که چرا این جمله اشتباه است و از بکار بردن آن باید جداً بپرهیزیم.

تفاوت بین اعداد و تفاوت معنی دار دو موضوع جداگانه است که اکثراً توسط دانشجویان باهم خلط می شود و مشکلاتی را در نگارش مقالات به وجود می آورد.
در علوم تجربی وقتی میانگین یک متغیر را بین دو گروه مقایسه می کنیم، خیلی بعید است که از لحاظ عددی دقیقاً این دو عدد مساوی باشند. بنابراین همیشه اعدادی که بین دو گروه مقایسه می کنیم از لحاظ عددی (ریاضی) با هم تفاوت دارند. اما این تفاوت ممکن است از لحاظ آماری معنی دار نباشد. در آزمون های آماری فقط مساوی یا نامساوی بودن عدد دو میانگین بررسی نمی شود. بلکه پراکندگی حول میانگین نیز در هر گروه لحاظ می شود. پس به صرف نامساوی بودن میانگین دو گروه نمی توان گفت که باهم تفاوت دارند. بلکه در تحقیقات این مهم است که آیا از لحاظ آماری تفاوت معنی دار است یا خیر. البته از لحاظ ریاضی طبیعی است که همیشه با دو میانگین نامساوی بین دو گروه مواجه هستیم.

با توجه به نکته فوق عبارت زیر چه مشکلی دارد؟
گرچه نتایج نشان داد که گروه الف میانگین بالاتری نسبت به گروه ب دارد اما تفاوت معنی دار نبود.

این عبارت آشنا (!) کاملاً اشتباه است. به دلایل زیر توجه نمایید:

1. اشتباه منطقی عبارت فوق در این است که در قسمت اول جمله منظور از تفاوت، نامساوی بودن ریاضی است (که در نمودار میله ای بین دو گروه ممکن است مشاهده شود و گفتیم که طبیعی است) اما در قسمت دوم تفاوت معنی دار از نظر آمار بیان شده است. حرف ربط “اما” که تقابل را بیان می کند باید بین دو گزاره هم کفو و قابل مقایسه ایراد شود.
2. در تحقیقات، تفاوت (یا عدم تفاوت) معنی دار ارزش دارد و با نامساوی بودن دو عدد اصلاً کاری نداریم.
3. در تحلیل آماری وقتی تفاوت معنی دار نیست، تفاوت ظاهری (ریاضی) بین دو گروه ناشی از تأثیرات تصادفی است (Random Effect). یعنی اگر یک بار دیگر آزمایش را انجام دهید دوباره تفاوت معنی دار نخواهد بود اما این دفعه ممکن است آن یکی گروه از لحاظ عددی میانگین بزرگتری داشته باشد.

نتیجه مهم:
یا بین دو گروه تفاوت معنی دار هست یا نیست. تفاوت ریاضی بین عدد میانگین ها -که همیشه وجود دارد- را نباید مطرح کنیم.
بنابراین عبارات زیر اشتباه است:
جمله اشتباه: گرچه گروه الف میانگین بالاتری داشت، اما تفاوت معنی دار نبود.
جمله اشتباه: گرچه میانگین بین دو گروه خیلی نزدیک به هم بود، اما تفاوت معنی دار بود.
در هر دو جمله در قسمت اول قضاوت عددی صورت گرفته که کاربردی در تحقیقات ندارد. فقط و فقط تفاوت (یا عدم تفاوت) معنی دار قابل ارائه است.

داوری متون علمی مهارتی است که برای آن معمولاً آموزش نمی بینیم و مشکلات زیادی را بوجود می آورد. از طرفی در این زمینه مطالب کمی وجود دارد و همچنان راه یادگیری آن، تمرین و کسب تجربه است. از آنجا که هر عادتی که در ما شکل بگیرد، تا مدتها می ماند، بهترین راه اینست که تجربیات اول را با مطالعه و گرفتن راهنمایی از افراد خبره شروع کنیم و به اصطلاح خودمان سعی و خطا نکنیم.
به همین منظور مقالاتی نوشته شده که گر چه با عنوان داوری مقالات است، اما راهنمایی های آن برای همه متون علمی کاربرد دارد. خواندن و یادگیری نکات عمیق این مقاله را حتماً توصیه می کنم. مقاله دوم نیز بسیار مفید است.

۱. Benos, D.J., K.L. Kirk, and J.E. Hall, How to Review a Paper. Advan Physiol Educ, 2003. 27(2): p. 47–۵۲. (link)

۲. Mathew Stiller-Reeve, How to write a thorough peer review, Nature, Career Column, 2018. (link)

در ادامه به چند نکته مهم جداگانه تأکید می کنم که البته در مقاله مذکور نیز بحث شده است:

1. رعایت امانت و اخلاق شرط اول است. یعنی با دید مثبت باید نگاه کنیم و خود را جای نویسنده قرار دهیم.
2. از نگاهی دیگر باید خود را جای خوانندگان آتی قرار دهیم و ببینیم آیا متن گویا هست؟
3. فراموش نکینم که قرار نیست از نویسنده ایراد بگیریم، بلکه به جامعه علمی و ایشان می خواهیم کمک کنیم تا متن خوبی وارد علم بشود که قابل فهم و دفاع باشد.
4. مشکلات نگارشی بسیار مهم است. اگر متن مشکلات نگارشی زیادی دارد، یک بار نگارش آنرا داوری نمایید و یکبار دیگر به مفاهیم و دیگر نکات بپردازید. بطوریکه دو موضوع تحت تأثیر هم قرار نگیرد.
5. از درخواست های مبهم و کلی قویاً بپرهیزیم. مثلاً فقط نگوییم:
   • متن خلاصه است.
   • این قسمت تکمیل شود.
   • منابع کم هستند.
   • بیشتر توضیح داده شود.
   • مبهم است.
   • نتیجه گیری دقیق نیست.
   • متن دارای غلط املائی است. اصلاح شود.

   دقیق تر بودن، کامل تر کردن، بیشتر توضیح دادن، عباراتی هستند کیفی که هر فرد تعریف متفاوتی از آن دارد و حد آن مشخص نیست. بجای اینها باید در جای خودش مشخصاً و دقیق مورد را بیان کنیم و بنویسیم چه انتظاری (به نمایندگی از جامعه علمی) داریم تا تکلیف نویسنده نیز معلوم شود.

   در مورد آخر برای غلط املائی، تک تک موارد (typo) را داور باید با ذکر شماره خط و صفحه منعکس کند.

6. از علامت تعجب که جنبه طعنه داشته باشد نباید استفاده کرد. مثلاً
   • تصویر صفحه دوم شماره ندارد!!
   • آیا جمله دوم مقدمه خیلی بدیهی نیست!؟

     در نظر داشته باشیم که داور نباید به اصطلاح مچ گیری کند، بلکه به نویسنده کمک می کند تا متنی که قرار است منتشر شود، با استاندادرهای جامعه علمی تطابق داشته باشد.

7. از پرسش و پاسخ با نویسنده بپرهیزیم. مثلاً ننویسیم “منظور شما از این جمله چیست؟”. بجای آن بنویسیم “مشخص نیست که منظور شما A است یا B. لطفاً با بیان مثال یا ارائه مرجع ارتباط جمله را با آن دو موضوع مطرح شده بیان نمایید.”
8. یکی از ایرادات شایع در متون علمی (پایان نامه، مقاله و …) اینست که نویسنده، موارد در بخش های مختلف را جابجا می نویسد و مخلوط می کند. مثلاً در بخش “نتایج” به بحث می پردازد، یا در “مقدمه” به بیان “روش” می پردازد. با کمک اسلایدهای معرفی شده در این نوشته، باید مواردی که به بخش های دیگر مربوط است را برای نویسنده مشخص کنیم.
9. ضرورت تحقیق نباید صرفاً یافتن وجود تناقض در ادبیات باشد و محقق بخواهد موضوع را فیصله دهد. بلکه در یک کار علمی، بنابه دلایل واضح و قانع کننده مبتنی بر تحقیقات موجود (ادبیات)، یک سئوال و فرضیه مطرح می شود و و بصورت علمی به آن پاسخ داده می شود.
10. داور بایدموارد زیر را بررسی کند:
    • اهمیت و ضرورت موضوع
    • تناسب روش تحقیق با فرضیات
    • تناسب ابزارها با متغیرها
11. داوری ما باید بگونه ای باشد که نویسنده نکات خوبی را یاد بگیرد.
12. مرتبه اول که مقاله را می خوانید به دنبال ایراد نباشید. اگر چیزی به ذهنتان رسید، فقط علامت بگذارید تا دور دوم به آن بپردازید. دور اول فقط مثل یک مقاله عادی آنرا بخوانید.

از آنجا که آشنایی با نکات مهم در نگارش نیز می تواند در داوری کمک کند، این لینک ها را بررسی نمایید.
ناشر معروف برای به روز رسانی اطلاعات داوران، مطالب مفیدی را در این صفحه جمع آوری کرده است. و در این لینک هم سوالاتی که باید حین داوری از خودتان بپرسید را لیست کرده است.

کتابی نیز در زمینه داوری های علمی به فارسی ترجمه شده که اطلاعات آنرا می توانید از اینجا دریافت نمایید.

نکات مفید و دسته بندی شده ای توسط ناشر معروف دیگری در این سایت گردآوری شده است.

به نظر می رسد در زمینه اخلاق در جامعه خیلی کارها باید صورت گیرد. اخیراً دکتر جعفر گل محمدی از اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران در مورد اخلاق آکادمیک در دانشگاه ما مطالبی را ارائه کردند که مفید بود و می تواند مورد توجه قرار گیرد. علاقمندان اسلایدهای مربوط را می توانند از اینجا دریافت نمایند. در مورد اخلاق چاپ مقالات می توان به سایت معروف COPE مراجعه کرد. دیگر مطالب قابل توجه راجع به اخلاق را در قسمت لینکها ببینید.

شرکت یا مطالعه خلاصه مقالات کنگره اخلاق پزشکی ایران نیز بسیار آموزنده است.

همچنین راهنمای کشوری اخلاق در انتشار آثار پژوهشی از طرف وزارتخانه ابلاغ شده و الزام به اجرای آن داریم که خود آن ترجمه و برداشتی از COPE است. برای راحتی اشاعه و مطالعه آن، این متن را در کلیپی ارائه و مورد بحث قرار داده ایم که می توانید مفید باشد: لینک. متن فایل pdf هم در این لینک در دسترس است.

فساد در دانشگاه موضوعی نیست که انکارش کنیم، بلکه باید با آگاهی با آن برخورد شود. کتاب فساد دانشگاهی از ابعاد مختلف این موضوع را بصورت علمی بررسی و تحقیق کرده است.

امروزه برای تصحیح متون و گذاشتن علامت و یادداشت در متن از ابزار ردیابی تغییرات در نرم افزارهای واژه پرداز استفاده می شود. اما هنوز هم پیش می آید که بخواهیم بصورت دستی متنی را تصحیح کنیم. برای این منظور علامت های استانداردی وجود دارد که بهتر است به استفاده از آنها عادت کنیم. برای این منظور کافیست در تصحیح بعدی به مراجع زیر مراجعه کنیم.

لینک اول – لینک دوم – لینک سوم – جدول – ویکی.

در فضای دانشگاهی متداول است که به مقاطع بالاتر از کارشناسی، لفظ تحصیلات تکمیلی اطلاق شود. این در حالیست که معادل انگلیسی آن Post Graduate یا Higher Education یا تحصیلات عالی است. به نظر من عبارت اخیر بهتر است. زیرا هیچ مقطعی به خودی خود ناقص نیست که ما بخواهیم در مقطع دیگری آنرا تکمیل کنیم. گرچه طلب دانش و کشف مجهولات تا ابد ادامه دارد و ربطی به مقاطع تحصیلی ندارد. از طرفی معادل فاسی که انتخاب می کنیم باید ارتباطی با معادل جهانی آن هم داشته باشد. مثلاً تحصیلات پژوهشی یا موارد دیگر ممکن است در انگلیسی معنی دیگری داشته باشد و معنی Higher Education نرساند.

به هر حال، شاید رفع نقایص تدریس و تحصیل در هر مقطع را به مقطع دیگر حواله می دهیم و به همین دلیل از لفظ تکمیلی استفاده می کنیم! این دیدگاه به مدرک گرایی نیز دامن می زند. چراکه در این نگاه، هر مقطع نسبت به مقطع بالاتر خود، ناقص است. حال آنکه هر مقطع دانشگاهی کارکرد خاص خود را دارد. جالب اینکه قدیم عبارت صحیح کاربرد داشته و می گفتند تحصیلات عالیه. البته ه تأنیث در فارسی توصیه نمی شود. بنابراین همان تحصیلات عالی یا آموزش عالی به نظر صحیح است.

در این رابطه شما را به دیدن لایو اینستاگرامی دعوت می کنم که در تاریخ ۱۶ شهریور ۱۴۰۰ ارائه کردم، با عنوان “جایگاه تحصیلات عالی در اشتغال فارغ التحصیلان“.

علاقمندان برای مطالعه خلاصه تاریخچه آموزش عالی در ایران می توانند به صفحه ۲۵ اندر احوالات تابش از خبرنامه شماره انجمن فارغ التحصیلان شریف مراجعه نمایند. نوشته های دکتر منصوری هم در این زمینه بسیار راه‌گشا هستند.

چندی پیش گروهی از مشاوران انتشارات معروف Springer با عنوان مقاله نویسی کارگاه آموزشی در دانشگاه برگزار کردند. سخنرانی آنها در مورد اشتباهات متداول نویسندگان و ارائه راهکار بود. یکی از مشکلات این است که نویسندگان برخی از مطالب که مربوط به یک بخش است (مثلا مربوط به نتایج است) را در قسمت بحث می آورند یا مباحث مربوط به مقدمه را در جایی دیگر. لذا یکی از ارائه ها در مورد نگارش بخش های مختلف مقاله بود. همچنین رعایت سه گام (Beginning, Middle, End) در نگارش از نکات مهم این ارائه بود. فراگیری این نکات، ما را در مقاله نویسی یا داوری مقالات کمک خواهد کرد.

خلاصه اسلاید های مربوط را از این لینک می توانید دریافت نمایید.

بر اساس اسلایدهای فوق، قالب های آماده ای را برای نوشتن بخش های مختلف مقاله تهیه کرده ام (دانلود). در نام فایلها، بجای اعداد صفر، تاریخ آخرین تغییرات را بنویسید. برای راهنمای نامگذاری فایلها می توانید این قرارداد را بکار ببرید.

ارائه خوب سرکارخانم دکتر جعفری برای راهنمایی نگارش بخش های مختلف مقاله بسیار مفید هستند. اسلایدها را از اینجا دریافت نمایید.

علاوه بر ساختار مقاله، نگارش جملات نیز بسیار مهم است. یک راه برای کسب مهارت در این زمینه، بررسی مقالات متعدد و گرفتن ایده های نگارشی از آنها می باشد. سایت ارزشمند Academic Phrasebank این کار را تسهیل کرده است. بخشهای مقاله را از نوار بالا انتخاب نمایید تا عبارات متداول نمایش داده شود. استفاده از این عبارات مشکل سرقت علمی ندارد اما توصیه می شود تا با ابتکار و خلاقیت آنها را با متن خود وفق دهید.

کسب مهارتهای نگارشی برای نویسندگان غیر انگلیسی، موضوع این مقاله است که نکات خوبی را مطرح کرده و کامل تر آنرا در کتابی که قابل دانلود است، گردآوری کرده است. در پایان این لینک، منابع خوبی برای نویسندگان معرفی شده است.

در ارائه های جلسات ژورنال کلاب به نکات نگارشی مطرح در مقالات هم توجه می کنیم. بخش نگارش انگلیسی همه ارائه ها را در دو فایل جمع آوری کرده ایم که می توانید از اینجا دانلود نمایید و قبل از نگارش انگلیسی نگاهی به آن داشته باشید و از آنها ایده بگیرید.

همچنین برای آشنایی با منابع خوب در مورد زبان به این نوشته مراجعه نمایید و برای ویرایش مؤثرتر متون، این مطلب را بخوانید.
ناشر معروف برای به روز رسانی اطلاعات نویسندگان، مقالات مهمی را در این سایت قرار داده است. مطالب را از منوی بالا سمت راست دنبال نمایید.

یکی از دلایل رد مقالات، ارسال به ژورنال نامرتبط با موضوع است. در این راستا باید حیطه علمی ژورنال به خوبی بررسی شود و نمونه های مشابه با کار خود را در نشریه مورد نظر پیدا کنید. برای پیدا کردن ژورنال مناسب ابزارهایی نیز تهیه شده است که به ترتیب اهمیت عبارتند از: لینک ۱، لینک ۲، لینک ۳.

توجه مهم: از آنجا که موضوع سرقت علمی خیلی جدی است و هر متنی که می نویسید و به نشریه ارسال می کنید حتماً با نرم افزار کنترل می شود و دقیقاً تشابه آن با دیگر متون بررسی می شود، سعی کنید:

1. در نگارش تحت تأثیر جملاتی که از مقالات یاد گرفته اید نباشید.
2. در نگارش مقاله جدید، از جملات مقالات قبلی خودتان هم باید فاصله بگیرید. بهترین راه این است که آن جملات را ویرایش نکنید، بلکه مفهوم آنرا مجدداً از ذهن خود به انگلیسی بنویسید.
3. جملات را با انشاء خودتان بنویسید.
4. در نگارش انگلیسی مهارت پیدا کنید و برای آن وقت بگذارید. مهارت خودبخود به دست نمی آید و سعی خطا در آن عواقب بدی دارد.
5. اگر در نگارش ضعف دارید حتماً از خدمات تخصصی معتبر در مورد ویرایش متون استفاده نمایید.

برای نکاتی در مورد نگارش مقالات فارسی، به این نوشته مراجعه بفرمایید.

نوشتن کلیدواژه ها

عمدتاً می بینیم که دوستان در نوشته کلید واژه‌ها برای مقالات یا پروپوزال یا پایان نامه، از کلماتی که در عنوان به‌کار رفته مجدداً استفاده می کنند که صحیح نیست.

برای نوشتن کلیدواژه های کارآمدتر، لطفاً جمع بندی زیر که با کمک هومص انجام شده را بخوانید:

When selecting keywords for a scientific manuscript, they should generally be distinct from the title but still closely related to the main themes and topics of your research. Here are some guidelines for choosing effective keywords:

۱. Relevance: Choose keywords that accurately represent the core content and findings of your manuscript. They should reflect the main concepts, methods, and results.

۲. Specificity: Use specific terms that are commonly used in your field. This helps in indexing and ensures that your paper is discoverable by researchers looking for related work.

۳. Avoid Duplication: While it’s acceptable for some keywords to overlap with the title, avoid duplicating entire phrases or terms. Instead, aim for synonyms or related concepts that capture different aspects of your work.

۴. Consider Searchability: Think about what terms researchers might use when searching for studies like yours. Including a mix of broad and niche keywords can enhance visibility.

۵. Limit Number: Typically, 4 to 6 keywords are recommended. This keeps the list concise and focused.

۶. Use Established Terms: If there are established keywords or phrases in your field (e.g., controlled vocabularies or subject headings), consider using them to enhance discoverability.

دیگر نکات مهم که به ما نگفته اند!

• قبل از ارسال به ژورنال، باید متن را برای همه نویسندگان ارسال نمایید تا بخوانند و تأیید کنند.
• متن مقاله را که برای همه نویسندگان می فرستید، شامل اسامی، ایمیلها و وابستگی های دانشگاهی باشد تا توسط نویسنگان تأیید شود. این موضوع مهم است و از دلخوری های بعدی جلوگیری می کند. وابستگی که شما برای افراد می نویسید شاید تغییر کرده باشد و یا نویسنده مایل باشد ایمیل دیگری را اعلام کند یا نام نویسنده ایراد املایی داشته باشد. لذا همه موارد به همراه متن قبل از ارسال باید به تأیید نویسندگان برسد.
• اگر مقاله رد شد، همان متن را برای ژورنال دیگری ارسال نکنید. حداقل بخشهایی از مقدمه و بحث باید مطابق اهداف ژورنال جدید تغییر کند. در ادامه، این موضوع مهم با کمک هومص خلاصه شده است:

اگر مقاله رد شد، برای آماده سازی ارسال پیش نویس به ژورنال دیگر، موارد زیر باید انجام شود:

Key Considerations When Moving Your Revised Manuscript to a New Journal
When you choose a different venue after a rejection, it’s not enough to simply port over your revised paper. You need to re‐tool it to fit the new journal’s community, format and expectations.

۱. Align Your Content with the Journal’s Aims & Scope
• Review the journal’s “Aims and Scope” page and note its primary audience, article types, and topical priorities.
• Reframe your introduction (and even your title/abstract) to highlight aspects of your work that resonate directly with that scope.
• If your original target was very theory-heavy but the new journal favors applications, shift emphasis accordingly.

۲. Adopt the New Journal’s Formatting & Style
• Download and apply the journal’s Word/LaTeX template or style guide.
• Adjust section headings, figure/table placement, and word counts to their limits.
• Convert your reference list and in-text citations to the journal’s prescribed style (e.g., Vancouver vs. APA).
• Check margins, line spacing, font size and numbering conventions for headings, tables and figures.

۳. Reframe Your Title, Abstract & Keywords
• Rewrite your title and abstract to match the journal’s preferred length and tone.
• Choose 4–۶ keywords that map onto the journal’s indexing terms or special sections.
• Pepper your abstract with terminology used in recent, top-cited papers from that journal.

۴. Update Administrative & Ethical Declarations
• Insert or revise any required statements on conflict of interest, funding, ethical approval or data availability.
• Ensure author affiliations, ORCIDs and contribution statements follow the journal’s format.
• If the new journal wants a graphical abstract, “highlights” bullet points or cover letter checklist, prepare them now.

۵. Craft a Targeted Cover Letter
• Open with a concise “hook” that positions your work within the journal’s community.
• Summarize the novelty, main findings and broader impact in 3–۴ sentences.
• Briefly mention major revisions you made based on prior peer feedback—this shows responsiveness and rigor.
• Suggest potential reviewers (if allowed) whose expertise aligns with your topic.

۶. Quality Control Before Submission
• Run a fresh copy-editing pass (grammar, style consistency, jargon clarity).
• Verify all figures are high-resolution and in the correct format (e.g., TIFF, EPS).
• Cross-check table numbering, equation labels and in-text citations for accuracy.
• Ensure supplementary files (datasets, code, videos) adhere to file-naming and format guidelines.

۷. Optional Extras to Boost Your Chances
• Consider a pre‐submission inquiry or cover letter query if the journal allows it.
• Reference 1–۲ recent articles from the journal itself to show topical fit.
• Use journal-finder tools (e.g., Elsevier Journal Finder, Springer Journal Suggester) to validate your choice.

استفاده از هوش مصنوعی (هومص) در نگارش مقالات
اضافه شده در دیماه ۱۴۰۲

اخیراً در راهنمای نویسندگان ژورنالها بخشی اضافه شده است که در صورت استفاده از هومص در مقاله باید این موضوع را اعلام کنیم. گاهی در چک گرامر و نگارش ممکن است دوستان از این نوع امکانات استفاده کنند. با توجه به اینکه ابزارهایی مانند ChatGPT را به عنوان basic tool طبقه بندی نمی کنند، استفاده از آن شامل این موضوع می شود و باید آنرا اعلام نمایید. ژورنالها با کمک هومص به راحتی می توانند استفاده از این نوع ابزارها توسط شما را تشخیص دهند. لذا پیشنهاد می کنم در این مورد هم صادق باشید.

خوداظهاری شما فقط در راستای شفاف سازی است و مقاله را زیر سوال نمی برد. مگر اینکه بخشهای اصلی کار با هومص انجام شده باشد، که مجاز نیست و اساساً شرایط نویسندگی مؤلفین را نقض می کند.
نمونه ای از راهنمای نویسندگان یکی از ژورنالها بصورت زیر است:

Authors must disclose the use of generative AI and AI-assisted technologies in the writing process by adding a statement at the end of their manuscript in the core manuscript file, before the References list. The statement should be placed in a new section entitled ‘Declaration of Generative AI and AI-assisted technologies in the writing process’.

Statement: During the preparation of this work the author(s) used [NAME TOOL / SERVICE] in order to [REASON]. After using this tool/service, the author(s) reviewed and edited the content as needed and take(s) full responsibility for the content of the publication.

This declaration does not apply to the use of basic tools for checking grammar, spelling, references etc. If there is nothing to disclose, there is no need to add a statement.

یکی از این ابزارهای خوب deepl است که می توانید برای کارآیی بهتر، سبک آکادمیک را در آن انتخاب کنید. حتماً خروجی آنرا خودتان بازهم ویرایش نمایید.

با پیشرفت علمی کشور و نیاز به انجام تحقیقات صحیح و با فزونی دانشجویان تحصیلات عالی، بحث انتخاب استاد راهنما و موضوع تحقیق اهمیت خاصی پیدا کرده است. به مشکلات موجود و تبعات آن در نوشته ای دیگر خواهیم پرداخت اما در این نوشته، روش صحیحی که آیین نامه آنرا تصریح کرده را یادآوری می کنیم تا دانشجویان علاقمند بهتر بتوانند از دوران تحقیق خود بهره ببرند. فایل آیین نامه کارشناسی ارشد را از اینجا دریافت نمایید. در ادامه خلاصه ای از آیین نامه آموزشی دوره دکتری تخصصی آمده است (سایت آیین نامه ها).

ماده ۳۳: استاد راهنما باید از بین استادان داخل دانشگاه انتخاب شود. در موارد خاص با تأیید شورای تحصیلات تکمیلی دانشکده، انتخاب استاد راهنما از میان اعضای هیئت علمی خارج از دانشگاه محل تحصیل دانشجو بلامانع است.

تبصره: در موارد استثنایی به پیشنهاد گروه و تأیید شورای تحصیلات دانشگاه، انتخاب بیش از یک نفر به عنوان استاد راهنما بلامانع است.

ماده ۳۶: به پیشنهاد استاد راهنما و تأیید تحصیلات تکمیلی دانشکده، یک تا سه نفر از اعضای هیئت علمی و یا صاحبنظران و محققان برجسته به عنوان استاد مشاور تعیین می شود.

بنابراین رعایت نکات زیر برای داشتن یک روند صحیح در امر تحقیق (پایان نامه) توصیه می شود:

1. دانشجو براساس علاقه به خط تحقیقاتی و معیارهای دیگر (مانند اخلاق و نحوه برخورد و تعامل استاد) متناسب با روحیه خود باید استاد راهنما را انتخاب نماید.
2. استاد راهنما باید اشراف کافی به موضوع را داشته باشد (از انتخاب موضوعی که استاد راهنما در آن حیطه نمی تواند کمکی بکند بپرهیزید یا استاد راهنما را درست انتخاب کنید!)
3. انتخاب اساتید مشاور و دیگر اعضای تیم تحقیقاتی، به عهده استاد راهنما است (از هماهنگی با اساتید مشاوری که استاد راهنمای شما آنها را نمی شناسد یا با آنها هماهنگ نیست بپرهیزید).
4. انتخاب استاد راهنما خارج از گروه کاملاً بلامانع است (هر گونه سئوال یا مشکل خود را با شورای تحصیلات تکمیلی در میان بگذارید. این شورا مصوبات متعددی در تشویق به کار بین گروهی و رعایت عدالت آموزشی دارد)
5. تجربه پایان نامه می تواند بسیار لذت بخش باشد. همیشه سعی کنید بنای آنرا از اول صحیح بگذارید.

و اما در مورد انتخاب موضوع پایان نامه:
برای رسیدن به یک عنوان شاید ۷۰ درصد مسیر را باید طی کرد. بنابراین طی این مسیر باید با همراهی استاد راهنما صورت گیرد. دانشجو علایق خود را حین انتخاب استاد راهنمای لحاظ می کند. توصیه نمی کنم علایق خود را در درجه اول اهمیت قرار دهید و دنبال استاد حتی در دانشگاه های دیگر بگردید. باید سعی کنید یکی از اساتید دانشکده / دانشگاه خودتان که شرایط مناسب را از هر لحاظ به نظر شما دارد انتخاب نمایید و سپس از ایشان موضوع بخواهید. دو حالت پیش می آید: ۱- استاد موضوعی در نظر دارد که به شما بدهد، که این حالت خوبی است. این موضوع می تواند از کارهای اخیر استاد یا ادامه تحقیقات دانشجویان قبلی ایشان باشد. ۲- استاد موضوع ندارد اما به حیطه هایی تسلط دارد که باید به اتفاق برای رسیدن به یک موضوع جلسات متعدد بگذارید.

تذکرات مهم:

1. اگر موضوع را با فرد دیگری به غیر از استاد راهنما جلو ببرید، روز به روز از استاد راهنما دور می شوید و مسیر را صحیح طی نمی کنید و ممکن است تجربه خوبی کسب نکنید. موضوع و استاد راهنما از هم جدایی ناپذیر هستند.
2. انجام موضوعی که استاد به آن تسلط دارد ولی خیلی مورد علاقه شما نیست را بیشتر توصیه می کنم تا انجام موضوع مورد علاقه تان که توسط تیم ناقص و مونتاژ شده توسط خودتان صورت گیرد. در این حالت ترتیب زیر حتماً بهم می خورد:
3. ترتیب اساتید در تیم پایان نامه باید به ترتیب اشراف به موضوع تحقیق باشد.

مطلب تکمیلی: اخیراً موضوعی از وزارتخانه ابلاغ شده که استاد راهنمای اول باید حتماً از همان گروه آموزشی باشد (از ورودی های ۱۳۹۸ به بعد). باید توجه داشت که این موضوع کاملاً خلاف اصول دانشگاه های نسل سوم است و به زودی تغییر خواهد کرد. رئیس دانشگاه ما هم شدیداً با این موضوع مخالف هستند. این مسأله نشان می دهد که حتی در سطح وزارتخانه، افرادی هستند که بدون توجه به جریان جهانی علم، با دیدی محدود، قوانین را تصویب می کنند. اینگونه رفتارها در اجتماع علمی سابقه دارد، اما ماندگار نیستند و تغییر می کنند.
در این راستا شورای تحصیلات تکمیلی دانشکده در تاریخ مهرماه ۹۸، انتخاب استاد راهنمای اول را از گروه علوم پایه توانبخشی بلامانع اعلام کرده است. در جلسه تیرماه ۱۴۰۱ نیز مجدداً مطلب فوق تأکید شده و نیز به حقوق دانشجویان برای انتخاب آزاد استاد راهنما اشاره شده است.

وقتی صحبت از علم به میان می آید به یاد نظریات مشهوری مانند نسبیت یا مدل اتمی بور و غیره می افتیم. گاهی به مخالفت هایی که بشر با علم جدید می کرده می خندیم. مثلاً وقتی تسلا در تلاش بود که برق متناوب را توجیه کند، ادیسون و همکارانش در صدد مقابله شدید بر آمدند و اثبات کردند که دشمن جان انسانهاست (ادیسون روی کارخانه برق مستقیم سرمایه گذاری کرده بود). در زمان حال نیز چنین اتفاقاتی می تواند روی دهد. دکتر ویسنرگراوس نظریه ای را مطرح کرده که صدای موافق و مخالف بلند شده است. آیا شاهد مقابله با یک نظریه صحیح هستیم یا یک شبه علمی است که در سالهای آتی کاملاً رد خواهد شد؟ به هر حال دنبال کردن این ماجرا می تواند برای همه مفید باشد. حداقل بر خورد علمی با نظریات جدید را می توانیم فرا بگیریم و شاهد یک ماجرای جالب باشیم!

• ارائه در سخنرانی تد
• مقاله اصلی
• برخورد علمی با موضوع
• مقاله ای با دید مثبت و نظرات جالب خوانندگان
• مقاله ای با دید منفی و نظرات جالب خوانندگان

از دوست خوبم دکتر اخلاق مؤید که مرا با ین موضوع آشنا کردند سپاسگزارم. برای مطالعه در خصوص چیستی علم به زبان ساده به این کتاب  مراجعه نمایید.