از آنجا که تحقیق به شیوه واقعی آن هنوز جا نیفتاده و اکثر محققین ما در حال تمرین و کسب تجربه هستند، مشکلاتی پیش می آید که مختص این مرحله است و اگر به آن توجه کنیم، به راحتی حل می شود. برای اجتناب از مشکلات، موارد زیر را یادآوری می کنم:

• تا حد امکان دانشجو به عنوان نویسنده مسئول قرار نگیرد.
• از آدرس ایمیل دانشگاهی استفاده شود.
• همه نویسندگان در جریان فرایند ارسال و چاپ مقاله قرار داشته باشند.
• قبل از چاپ، متن برای همه نویسندگان فرستاده شود.
• صحت نگارش نام و وابستگی و نشانی همه نویسندگان حتماً توسط خودشان بررسی شود.
• ترتیب نام نویسندگان به عهده مسئول اصلی طرح که استاد راهنما یا مجری پروژه است می باشد. ایشان در مقاله نویسنده مسئول هستند و بر اساس میزان مشارکت و اثرگذاری طبق راهنمائیهای COPE و راهنمای نویسندگان نشریه، ترتیب اسامی را نهایی می کنند.
• از اضافه کردن اسامی که فعالیتی در کار نداشته اند یا حذف افرادی که مشارکت داشته اند جداً باید خودداری کرد.
• به لیست نشریات نامعتبر حتماً توجه فرمایید: فایل۱، فایل۲.
• علاوه بر لیست های فوق، سایتی که لیست آن به روز می شود نیز توسط وزارت بهداشت تهیه شده است: ژورنالهای نامعتبر.

اگر رعایت هر یک از موارد بالا میسر نبود، نشان دهنده وجود ایراد در ساختار کار گروهی است که باید ریشه یابی شود.

سال گذشته با دوستم خوبم، دکتر بهمن ناصرالاسلامی، در مورد انگیزه تحقیق بحث می کردیم و ایشان مواردی را که از اساتیدشان آموخته بودند برایم نقل کردند. من به نوبه خودم، این مطالب را که به تجربه کسب کرده ام به دانشجویان منتقل می کنم. برای استفاده بهتر، عین جملات را در ادامه نقل می کنم:

Naive Researcher: I should slice my research to publish more papers.
Professor: We need to publish a strong and comprehensive paper, so that it gets cited.
Experienced Distinguished Professor: We should make sure what we publish is correct, because then it is going to last for ages.

مقالات علمی اصیل به عنوان اصلی ترین منابع تولید علم بشر محسوب می شوند و در تاریخچه علم به یادگار باقی می مانند. تولید کنندگان این آثار مهم تبعاً باید آداب خاصی را رعایت کنند که به همین دلیل چاپ یک مقاله چه از نظر قالب و چارچوب و چه از نظر داوری محتوا، مراحل نسبتاً سختی را طی می کنند. اما در کشور ما که دانشجو شدن الزاماً به خاطر علاقه به علم نیست، تولید کنندگان ما هم نهایتاً افراد بی علاقه و کم تحملی خواهند بود. لذا شاهد ارسال مقالات بی کیفیت توسط دانشجویان هستیم. مشکل زبان هم مزید بر دیگر موارد، موجب خطر بزرگ تشابه مطالب شده که عواقب بسیار سنگینی دارد. خلاصه اینکه برای تولید علم باید محقق مراحلی را طی کرده باشد و در این خصوص آموزش ها و تجارب مربوط را کسب کرده باشد. صرف کمبود وقت برای دفاع و از همه بدتر شرط چاپ مقاله خارجی برای دفاع نمی تواند دلیلی برای تولید علم باشد. آنهم مقالاتی که تا ابد در بطن مستندات علمی باقی می ماند.
در این خصوص گزارش مجله ندا و اخبار مرتبط را حتما مطالعه نمایید.

کمّی کردن فعالیت های پژوهشی همیشه موضوعی پر چالش است. در این مطلب نقد قابل توجهی را می خوانید که در آن اشاره شده که IF ابتدا برای تصمیم گیری تهیه نشریات توسط کتابخانه ها ابداع شده بود!
همچنین این مطلب نمونه خوبی از یک نقد علمی است که می تواند الگویی برای نقد کردن باشد. در این میان اهمیت سواد آماری نیز گوشزد شده است. از دکتر حسن جعفری برای ارسال لینک متشکرم.

در این راستا بیانیه سانفرانسیسکو با هدف  جلوگیری از ارزش گذاری محققین با ضریب اثر ژورنال ها و h-index شکل گرفته است. همچنین دیدن این پوستر را حتماً توصیه می کنم. در این پوستر ایده های عملیاتی برای تحقق این اهداف به اختصار آمده است. برای اطلاع از متن بیانیه به سایت بیانیه ارزیابی تحقیقات مراجعه نمایید.

برای ارزیابی تکرارپذیری آماری روشهای مختلفی مطرح است که روش ICC از مشهورترین آنهاست. طی انجام تحقیقات گذشته مجبور به بررسی دقیق این روش شدم و سعی کردم برخی تجاربم را در یادداشتی منعکس کنم که البته کامل نشد. این فایل را می توانید دانلود نمایید. البته  این موضوع منجر به برگزاری کارگاه ICC در مرکز تحقیقات توانبخشی شد که اگر فرصت باشد دوباره آن دوره را برگزار خواهم کرد.
مطلبی را هم در انجمن جهانی بیومکانیک در این خصوص به مشورت گذاشتم که می توانید آنرا در این لینک دنبال نمایید.
یک لینک مفید در مورد دقت و صحت در اندازه گیری.

البته تکرار پذیری نباید باید تطابق (Agreement) اشتباه شود. تطابق، نتایج دو روش یا دو دستگاه که یکی به عنوان مرجع در نظر گرفته می شود تا اعتبار دیگری نسبت به آن سنجیده شود، از روش Bland-Altman قابل بررسی است.

علم آمار و تسلط بر آن با فرا گیری نرم افزاری مثل SPSS دو مبحث کاملاً متفاوت است. متأسفانه می بینم در مراحل پایانی تحقیق و پایان نامه ها، دانشجویان کتابی را در دست می گیرند و طبق راهنمایی آن گزینه های مختلف نرم افزار را آزمایش می کنند و نتایجی را گزارش می دهند. این در حالی است که در انجام پایان نامه و داده برداری دقت بسیاری کرده اند اما انتخاب نادرست روش آماری، نتایج را به کلی تغییر می دهد.
شاید یکی از مشکلات، عدم ارتباط به موقع با مشاورین آمار و مشغله زیاد آنهاست. از طرفی نرم افزارها هم امکانات بیشتری را در اختیار کاربر قرار می دهند که به ما اعتماد به نفس بیش از حد می دهد. حتی در مورد محاسبه حجم نمونه، اگر نرم افزار GPower بدون اطلاع از روشهای محاسبه استفاده شود، نتایج نادرستی می دهد. به هر حال شاهد چاپ تحقیقات زیادی هستیم که نتایج آنها قابل اطمینان نیست یا بعضاً اشتباه است.
امیدوارم موضوع آمار از همان ابتدای تحقیق، از هر لحاظ به درستی دیده شود.

برای اطلاع از کتابهای مفید آماری به این نوشته مراجعه نمایید.

موضوع دیگر این است که در پایان نامه ها، آمار بیشتر یک ابزار پیش پا افتاده در حد بررسی داده ها دیده می شود که بعد از پروپوزال در مورد آن فکر می شود. اما آمار به عنوان یکی از شاخه های علم ریاضی بسیار فراتر از آزمون تی یا تحلیل واریانس است. با بکاربردن روشهای عمیق آماری که کمتر شناخته شده هستند، حتی می توان سئوالات یک پایان نامه را  از ابتدا عمیق تر و متفاوت طراحی کرد.